از BIM سطح ۰ تا سطح ۷؛ هرچه باید درباره سطوح BIM بدانید

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) انقلابی در صنعت ساخت‌وساز پدید آورده است. درک سطوح بلوغ BIM و ابعاد آن برای هر متخصص این حوزه ضروری است، چرا که سطوح بلوغ، مسیر تکامل همکاری در پروژه‌ها را تا سطح ۳ ترسیم می‌کنند، در حالی که ابعاد BIM (مانند 3D تا 10D) لایه‌های ارزش افزوده اطلاعاتی هستند که به مدل سه‌بعدی افزوده می‌شوند. شرکت ساختمانی بنیتک با تمرکز بر توسعه دانش تخصصی و بهره‌گیری عملی از این فناوری، تلاش دارد تا در پروژه‌های خود هم به بالاترین سطح بلوغ همکاری برسد و هم از تمامی ابعاد اطلاعاتی BIM برای تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر استفاده کند. این مقاله ابهام رایج بین این دو مفهوم را برطرف کرده و هرآنچه از BIM سطح ۰ تا ابعاد ۱۰D باید بدانید را پوشش می‌دهد.

سطوح بلوغ BIM؛ مسیر تکامل همکاری دیجیتال

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان یا همان BIM، تنها یک نرم‌افزار نیست؛ بلکه یک رویکرد جامع برای مدیریت داده‌ها در پروژه‌های ساخت‌وساز است. این تحول چشمگیر، با هدف ارتقاء کارایی، کاهش خطاها و افزایش همکاری میان ذینفعان پروژه آغاز شد. برای ارزیابی و هدایت این پیشرفت، مفهومی به نام «سطوح بلوغ BIM» تعریف شد که یک چارچوب استاندارد برای اندازه‌گیری میزان یکپارچگی و همکاری دیجیتال در یک پروژه یا سازمان را ارائه می‌دهد. این سطوح، که ریشه در دستورالعمل‌های دولت بریتانیا، به‌ویژه اسناد PAS 1192 و بعدها استانداردهای بین‌المللی ISO 19650 دارند، به‌عنوان نقشه‌ی راهی برای سازمان‌ها عمل می‌کنند تا فرآیندهای خود را بهبود بخشند و به بهره‌وری بالاتری دست یابند. این چارچوب مشخص می‌کند که چگونه اطلاعات پروژه از ابتدا تا انتهای چرخه عمر دارایی، ایجاد، مدیریت و مبادله می‌شود.

مفهوم سطوح بلوغ BIM

تاریخچه سطوح بلوغ BIM به تلاش‌های دولت انگلستان در سال ۲۰۱۱ بازمی‌گردد. هدف از این تعریف، کاهش هزینه‌های پروژه‌های بخش عمومی و بهبود کیفیت آن‌ها بود. این سطوح، از سطح ابتدایی (صفر) تا سطح پیشرفته (سه)، گام‌های مختلفی را در مسیر پذیرش و پیاده‌سازی BIM نشان می‌دهند. هر سطح، نشان‌دهنده میزان مشخصی از همکاری و تبادل اطلاعات بین تیم‌های پروژه است. همکاری و اشتراک‌گذاری مؤثر اطلاعات، هسته اصلی این سطوح را تشکیل می‌دهد و با پیشرفت از یک سطح به سطح بالاتر، میزان یکپارچگی داده‌ها و تعامل ذینفعان افزایش می‌یابد. این رویکرد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا مسیر خود را در این حوزه مشخص کرده و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کنند.

سطح ۰ BIM: نقطه‌ی شروع سنتی

سطح صفر BIM، نقطه‌ی آغازین و سنتی صنعت ساخت‌وساز است. در این مرحله، تقریباً هیچ همکاری سازمان‌یافته‌ای در زمینه‌ی تبادل اطلاعات وجود ندارد. کارها عمدتاً با استفاده از نقشه‌های دوبعدی (2D CAD) انجام می‌شود که اغلب به‌صورت چاپی یا فایل‌های دیجیتال جداگانه و بدون اتصال به یکدیگر مدیریت می‌شوند. در این سطح، فرآیندهای دستی و کاغذی غالب هستند و اطلاعات به‌صورت پراکنده و مجزا نگهداری می‌شوند. این فقدان همکاری و یکپارچگی اطلاعات، منجر به اتلاف زمان قابل توجه، افزایش احتمال بروز خطاها و دوباره‌کاری‌ها می‌شود. همچنین، هیچ محیط داده مشترکی (CDE) برای هماهنگی اطلاعات در این سطح وجود ندارد. شرکت‌هایی که در این سطح فعالیت می‌کنند، عملاً از مزایای دیجیتالی‌سازی و مدیریت اطلاعات ساختمان محروم هستند.

سطح ۱ BIM: آغاز دیجیتالی‌سازی

سطح ۱ BIM، گامی فراتر از رویکرد سنتی است و آغاز دیجیتالی‌سازی در پروژه‌های ساخت‌وساز محسوب می‌شود. در این سطح، اگرچه هنوز نقشه‌های دوبعدی برای مستندسازی‌های قانونی و اجرایی کاربرد دارند، اما استفاده از مدل‌های سه‌بعدی (3D CAD) برای کارهای مفهومی و طراحی اولیه آغاز می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این سطح، شروع به‌کارگیری یک محیط داده مشترک (CDE) است. این محیط، بستر الکترونیکی برای به‌اشتراک‌گذاری و مدیریت اسناد و اطلاعات پروژه فراهم می‌کند. با این حال، همکاری میان ذینفعان پروژه در این سطح هنوز محدود است و اغلب هر تیم، داده‌های خود را به‌طور مستقل ایجاد و مدیریت می‌کند، اگرچه از طریق CDE می‌توانند آن‌ها را به‌صورت الکترونیکی تبادل کنند. این سطح، نیازمند رعایت استانداردهای CAD مانند BS 1192:2007 برای اطمینان از سازگاری و مدیریت صحیح اطلاعات است.

دستیابی به سطح ۱ BIM نیازمند مشخص شدن نقش‌ها و مسئولیت‌های ذینفعان، تصویب کنوانسیون نامگذاری استاندارد (مانند Uniclass 2015)، ایجاد کدهای خاص پروژه و هماهنگی مکانی (IFC) و از همه مهم‌تر، پیاده‌سازی یک محیط داده مشترک (CDE) برای اشتراک‌گذاری اطلاعات است.

سطح ۲ BIM: همکاری در پروژه‌ها؛ استاندارد فعلی صنعت

سطح ۲ BIM، به عنوان استاندارد رایج و مورد تأکید بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، نقطه عطفی در فرآیند مدل‌سازی اطلاعات ساختمان محسوب می‌شود. در این سطح، همکاری واقعی بین ذینفعان پروژه آغاز می‌شود. هر تخصص (معماری، سازه، تأسیسات) مدل‌های سه‌بعدی مجزا و تخصصی خود را ایجاد می‌کند، اما اطلاعات این مدل‌ها به‌صورت ساختاریافته و با استفاده از فرمت‌های باز و استاندارد مانند IFC (Industry Foundation Classes) و COBie (Construction Operations Building Information Exchange) تبادل می‌شوند. این تبادل اطلاعات امکان تشخیص تداخلات (Clash Detection) و هماهنگی پیشرفته میان اجزای مختلف پروژه را فراهم می‌کند. استفاده از CDE پیشرفته و مدیریت اطلاعات پروژه بر اساس استانداردهایی مانند PAS 1192-2/3 (که اکنون به ISO 19650 تبدیل شده‌اند) از الزامات کلیدی این سطح است. مزایای اصلی این سطح شامل کاهش چشمگیر خطاها، بهبود هماهنگی و افزایش کارایی در طول چرخه عمر پروژه است. شرکت‌هایی مانند بنیتک با ارائه خدمات مشاوره و پیاده‌سازی در زمینه مدلسازی اطلاعات ساختمان، می‌توانند سازمان‌ها را در دستیابی به این سطح از بلوغ یاری کنند.

سطح ۳ BIM: یکپارچگی کامل و چشم‌انداز آینده

سطح ۳ BIM، چشم‌انداز آینده مدل‌سازی اطلاعات ساختمان و اوج یکپارچگی و همکاری در صنعت ساخت‌وساز است. در این سطح، به جای مدل‌های مجزا برای هر تخصص، یک مدل واحد و مشترک وجود دارد که تمامی ذینفعان، از معماران و مهندسان تا پیمانکاران و کارفرمایان، به صورت همزمان و بلادرنگ بر روی آن کار می‌کنند. این رویکرد که به “Open BIM” نیز معروف است، بر پایه استانداردهای باز و یکپارچه‌سازی کامل اطلاعات در یک محیط مبتنی بر ابر بنا شده است. هدف اصلی این سطح، از بین بردن تداخلات اطلاعاتی و افزایش حداکثری شفافیت و کارایی در پروژه است. اگرچه دستیابی به این سطح هنوز با چالش‌هایی از قبیل نیاز به استانداردهای جدید و چارچوب‌های قراردادی نوین همراه است، اما فواید بالقوه آن در کاهش هزینه‌ها، بهینه‌سازی فرآیندها و ایجاد یک اکوسیستم کاملاً یکپارچه، انگیزه‌ای قوی برای تلاش‌های جهانی در این مسیر است. توسعه فناوری‌های ابری و ارتباطات پیشرفته، نقش کلیدی در تحقق این چشم‌انداز خواهد داشت.

ابعاد BIM (BIM Dimensions)؛ لایه‌های ارزش افزوده اطلاعات

ابعاد BIM، مفاهیمی کاملاً متفاوت از سطوح بلوغ BIM هستند. در حالی که سطوح بلوغ به میزان همکاری و یکپارچگی اطلاعات در طول چرخه عمر پروژه اشاره دارند، ابعاد BIM به لایه‌های اطلاعاتی مختلفی می‌پردازند که به مدل سه‌بعدی اضافه می‌شوند تا ارزش و کاربرد آن را در مراحل مختلف پروژه افزایش دهند. این ابعاد، مدل هندسی سه‌بعدی را با داده‌های مربوط به زمان، هزینه، پایداری، مدیریت تسهیلات و دیگر جنبه‌ها غنی می‌کنند. با اضافه شدن هر بعد، قابلیت‌های مدل BIM گسترش یافته و امکان تحلیل‌های عمیق‌تر و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر فراهم می‌شود. این تمایز حیاتی است، چرا که بسیاری از افراد مفهوم “سطح ۷ BIM” را با “بعد ۷D” اشتباه می‌گیرند، در حالی که این دو به جنبه‌های متفاوتی از مدل‌سازی اطلاعات ساختمان اشاره دارند.

3D BIM: هندسه و طراحی

بعد 3D BIM، پایه و اساس هر پروژه مدل‌سازی اطلاعات ساختمان است. این بعد، به مدل‌سازی سه‌بعدی دقیق و جامع اجزا و عناصر ساختمان می‌پردازد. در این مرحله، طراحان و مهندسان، تمامی عناصر ساختمان از جمله دیوارها، ستون‌ها، سقف‌ها، درها، پنجره‌ها و سیستم‌های تأسیساتی را به صورت سه‌بعدی و با اطلاعات هندسی دقیق مدل‌سازی می‌کنند. مدل 3D BIM صرفاً یک نمایش گرافیکی نیست، بلکه شامل داده‌های اطلاعاتی هوشمند درباره هر عنصر است. کاربردهای اصلی این بعد شامل طراحی مفهومی، تجسم پروژه، بررسی فضایی و شناسایی تداخلات اولیه در فاز طراحی است. این مدل، درک بصری عمیقی از پروژه ارائه می‌دهد و به ذینفعان کمک می‌کند تا قبل از آغاز ساخت، تصمیمات طراحی را با آگاهی کامل اتخاذ کنند و تغییرات لازم را اعمال نمایند.

4D BIM: زمانبندی پروژه

بعد 4D BIM، لایه زمان را به مدل سه‌بعدی اضافه می‌کند و یکی از ابزارهای قدرتمند در مدیریت پروژه است. در این بعد، اطلاعات زمانبندی پروژه، از جمله توالی فعالیت‌ها، مدت زمان انجام هر کار، و تخصیص منابع انسانی و ماشینی به مدل سه‌بعدی مرتبط می‌شود. این ارتباط، امکان شبیه‌سازی بصری فرآیند ساخت را در طول زمان فراهم می‌کند. با استفاده از 4D BIM، مدیران پروژه می‌توانند پیشرفت کار را به صورت گرافیکی مشاهده کنند، گلوگاه‌ها و تداخلات زمانی را شناسایی کرده، توالی کارها را بهینه‌سازی کنند و حتی تأثیر تغییرات در زمانبندی را بر کل پروژه ارزیابی نمایند. این بعد، به تیم پروژه کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشند و کنترل بهتری بر روند اجرایی پروژه اعمال کنند که در نهایت منجر به کاهش تأخیرها و بهینه‌سازی منابع می‌شود.

5D BIM: برآورد و مدیریت هزینه

بعد 5D BIM، اطلاعات هزینه را به مدل سه‌بعدی و زمانبندی شده اضافه می‌کند و یک ابزار حیاتی برای مدیریت مالی پروژه فراهم می‌آورد. در این مرحله، مقادیر دقیق مصالح و عناصر از مدل سه‌بعدی استخراج شده و با قیمت‌ها، بودجه‌ها و تحلیل‌های مالی مرتبط می‌شوند. این امر امکان تخمین دقیق‌تر و سریع‌تر هزینه‌های پروژه را در مراحل اولیه طراحی فراهم می‌کند. با 5D BIM، می‌توان تحلیل‌های ارزش (Value Analysis) انجام داد، تأثیر تغییرات طراحی بر بودجه را به صورت بلادرنگ مشاهده کرد و هزینه‌ها را در طول عمر پروژه ردیابی نمود. این بعد به ذینفعان کمک می‌کند تا تصمیمات مالی آگاهانه‌تری بگیرند، از اضافه بودجه جلوگیری کنند و مدیریت هزینه‌های پروژه را بهینه سازند. دقت در برآورد هزینه‌ها از همان مراحل ابتدایی، ریسک‌های مالی را به حداقل می‌رساند.

6D BIM: پایداری و انرژی

بعد 6D BIM، بر تحلیل عملکرد انرژی و پایداری ساختمان تمرکز دارد. این بعد اطلاعات مربوط به مصرف انرژی، اثرات زیست‌محیطی و معیارهای پایداری را به مدل BIM اضافه می‌کند. با استفاده از 6D BIM، معماران و مهندسان می‌توانند سناریوهای مختلف مصرف انرژی را شبیه‌سازی کنند، تأثیر جهت‌گیری ساختمان، نوع مصالح، سیستم‌های تهویه و نورپردازی بر عملکرد انرژی را ارزیابی نمایند. این بعد به انتخاب مصالح پایدار، بهینه‌سازی طراحی برای کاهش ردپای کربن و دستیابی به گواهینامه‌های ساختمان سبز کمک می‌کند. هدف اصلی 6D BIM، ایجاد ساختمان‌هایی با حداقل تأثیرات زیست‌محیطی و حداکثر بهره‌وری انرژی است که هم به نفع محیط زیست است و هم هزینه‌های عملیاتی ساختمان را در بلندمدت کاهش می‌دهد.

7D BIM: مدیریت تسهیلات و چرخه عمر

بعد 7D BIM، اطلاعات لازم برای بهره‌برداری، نگهداری و مدیریت دارایی ساختمان را پس از مرحله تحویل به پروژه اضافه می‌کند. این بعد، مدل BIM را به یک پایگاه داده جامع برای کل چرخه عمر ساختمان تبدیل می‌کند. اطلاعاتی نظیر تاریخ نصب تجهیزات، گارانتی‌ها، دستورالعمل‌های نگهداری، مشخصات فنی و اطلاعات تماس تأمین‌کنندگان در مدل گنجانده می‌شود. کاربردهای 7D BIM شامل برنامه‌ریزی دقیق تعمیر و نگهداری، ردیابی دارایی‌ها، مدیریت فضا، بهینه‌سازی هزینه‌های عملیاتی و تسهیل تصمیم‌گیری‌های آتی در مورد بازسازی یا ارتقاء ساختمان است. این بعد کمک می‌کند تا مدیریت تسهیلات به صورت هوشمندانه‌تر و کارآمدتر انجام شود و ارزش کلی دارایی در طول زمان حفظ و حتی افزایش یابد.

8D BIM: ایمنی

بعد 8D BIM، به تحلیل ریسک و برنامه‌ریزی ایمنی در طول فرآیند ساخت و همچنین در طول چرخه عمر بهره‌برداری از ساختمان می‌پردازد. این بعد، اطلاعات مربوط به خطرات بالقوه، مقررات ایمنی، و پروتکل‌های اضطراری را به مدل BIM اضافه می‌کند. با استفاده از 8D BIM، می‌توان نقاط پرخطر در سایت ساخت‌وساز را شناسایی کرد، شبیه‌سازی‌هایی برای آموزش ایمنی انجام داد و برنامه‌های عملیاتی برای کاهش حوادث و آسیب‌ها تدوین نمود. این بعد به ایجاد یک محیط کار ایمن‌تر برای کارگران و همچنین طراحی ساختمان‌هایی با ویژگی‌های ایمنی پیشرفته برای کاربران نهایی کمک می‌کند. هدف اصلی 8D BIM، کاهش حوادث ناشی از کار، افزایش آگاهی ایمنی و تضمین سلامت و رفاه تمامی ذینفعان پروژه است.

9D BIM: ساختار ناب و بهره‌وری

بعد 9D BIM، بر اصول ساخت و ساز ناب (Lean Construction) و بهینه‌سازی بهره‌وری تمرکز دارد. این بعد، با هدف کاهش ضایعات، بهبود جریان کار و افزایش کارایی در تمامی مراحل پروژه، اطلاعات مربوط به فرآیندها و منابع را به مدل BIM می‌افزاید. با تحلیل جریان ارزش، می‌توان اتلافاتی مانند زمان انتظار، موجودی اضافی، حرکت غیرضروری و تولید بیش از حد را شناسایی و حذف کرد. 9D BIM به تیم‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای تولید را بهبود بخشند، زمان‌های چرخه را کاهش دهند و منابع را بهینه‌تر تخصیص دهند. این رویکرد، نه تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه کیفیت خروجی را نیز افزایش داده و پروژه را در مسیر موفقیت یاری می‌کند.

10D BIM: صنعتی‌سازی

بعد 10D BIM، به چشم‌انداز آینده صنعت ساخت‌وساز با تمرکز بر صنعتی‌سازی، پیش‌ساختگی (Prefabrication) و ماژولارسازی (Modularization) می‌پردازد. این بعد، اطلاعات مربوط به فرآیندهای تولید خارج از سایت، مونتاژ در محل و اتوماسیون ساخت‌وساز را در بر می‌گیرد. با 10D BIM، می‌توان بخش‌های مختلف ساختمان را به صورت ماژولار در کارخانه تولید و سپس در محل پروژه مونتاژ کرد. این رویکرد به افزایش سرعت ساخت، بهبود کنترل کیفیت و کاهش ضایعات در محل کار کمک می‌کند. بعد 10D BIM، نشان‌دهنده ادغام مدل‌سازی اطلاعات ساختمان با فناوری‌های پیشرفته تولید و فرآیندهای دیجیتالی است که نویدبخش آینده‌ای کارآمدتر و پایدارتر برای صنعت ساخت‌وساز است. بنیتک در تلاش است تا با ارائه راهکارهای نوین مدلسازی اطلاعات ساختمان، زمینه‌ساز ورود به این ابعاد پیشرفته باشد.

بعد BIM	توضیح مختصر	کاربردهای اصلی
3D	مدل‌سازی هندسی سه‌بعدی ساختمان	طراحی، تجسم، شناسایی تداخلات اولیه
4D	افزودن اطلاعات زمانبندی به مدل 3D	شبیه‌سازی ساخت، بهینه‌سازی توالی، کنترل پیشرفت
5D	افزودن اطلاعات هزینه به مدل 3D و 4D	برآورد هزینه دقیق، مدیریت بودجه، تحلیل ارزش
6D	تحلیل پایداری و عملکرد انرژی	بهینه‌سازی مصرف انرژی، انتخاب مصالح پایدار، شبیه‌سازی عملکرد محیطی
7D	مدیریت تسهیلات و چرخه عمر دارایی	برنامه‌ریزی نگهداری، ردیابی دارایی‌ها، مدیریت فضا
8D	تحلیل ریسک و برنامه‌ریزی ایمنی	شناسایی خطرات، آموزش ایمنی، کاهش حوادث
9D	ساختار ناب و بهینه‌سازی بهره‌وری	کاهش ضایعات، بهبود جریان کار، افزایش کارایی
10D	صنعتی‌سازی و پیش‌ساختگی	افزایش سرعت، کنترل کیفیت، کاهش ضایعات تولید خارج از سایت

پاسخ به “از BIM سطح ۰ تا سطح ۷”؛ آیا سطوح بالاتر از ۳ وجود دارد؟

یکی از رایج‌ترین ابهامات در صنعت ساخت‌وساز و حوزه مدل‌سازی اطلاعات ساختمان، اشتباه گرفتن مفاهیم “سطوح بلوغ BIM” با “ابعاد BIM” است. همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، سطوح بلوغ BIM به یک مسیر تکاملی برای همکاری و مدیریت اطلاعات در پروژه‌ها اشاره دارند که به صورت رسمی و در چارچوب استانداردهای بین‌المللی مانند ISO 19650 (که از PAS 1192 تکامل یافته)، حداکثر تا “سطح ۳ BIM” تعریف شده‌اند. بنابراین، به صورت رسمی، سطوح بالاتر از ۳ (مانند سطح ۴، ۵، ۶ یا ۷) در چارچوب بلوغ BIM وجود ندارند.

دلیل اصلی وجود عبارت “تا سطح ۷” در برخی گفتگوها یا جستجوها، عمدتاً به دلیل اشتباه گرفتن آن با “بعد 7D BIM” است. بعد 7D، همانطور که تشریح شد، به مدیریت تسهیلات و چرخه عمر ساختمان پس از تحویل پروژه مربوط می‌شود و یک لایه اطلاعاتی ارزشمند به مدل سه‌بعدی اضافه می‌کند، نه یک “سطح بلوغ” بالاتر. این تمایز بسیار مهم است تا از سردرگمی و عدم درک صحیح از مفاهیم BIM جلوگیری شود.

با این حال، باید در نظر داشت که صنعت ساخت‌وساز همواره در حال تحول است و فناوری‌های جدید به سرعت در حال ادغام با مدل‌سازی اطلاعات ساختمان هستند. هرچند این تحولات به معنای تعریف “سطوح بلوغ” جدید نیستند، اما قابلیت‌ها و عمق استفاده از BIM را به شدت گسترش می‌دهند. برخی از این روندهای آینده عبارتند از:

• BIM و هوش مصنوعی (AI):هوش مصنوعی با تحلیل حجم عظیمی از داده‌های BIM، می‌تواند بهینه‌سازی‌های خودکار در طراحی، برنامه‌ریزی و مدیریت فرآیندها را فراهم آورد. این ابزارها امکان پیش‌بینی خطاها و پیشنهاد راهکارهای کارآمد را دارند.

• دوقلوی دیجیتال (Digital Twin):این مفهوم، مدل BIM را با داده‌های بلادرنگ جمع‌آوری‌شده از سنسورها و سیستم‌های موجود در ساختمان، ادغام می‌کند. این اتصال پویا، امکان نظارت لحظه‌ای بر عملکرد ساختمان و مدیریت هوشمند آن را در طول چرخه عمر عملیاتی فراهم می‌آورد.

• اینترنت اشیا (IoT) و بلاک‌چین (Blockchain): فناوری اینترنت اشیا داده‌های لحظه‌ای را از اجزای ساختمان تأمین می‌کند، در حالی که بلاک‌چین می‌تواند شفافیت، امنیت و ردیابی اطلاعات در طول زنجیره تأمین پروژه را به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش دهد.

این فناوری‌ها، به جای ایجاد “سطوح بلوغ” جدید، ابعاد و قابلیت‌های BIM را به طرز چشمگیری عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌کنند و راه را برای مدیریت هوشمندتر و پایدارتر دارایی‌ها هموار می‌سازند. در واقع، آن‌ها آینده‌ای را ترسیم می‌کنند که در آن مدل‌سازی اطلاعات ساختمان، فراتر از مرحله طراحی و ساخت، به یک اکوسیستم جامع برای مدیریت و بهینه‌سازی عملکرد دارایی‌ها در طول عمرشان تبدیل می‌شود. شرکت بنیتک با رصد دقیق این تحولات، آمادگی لازم برای کمک به سازمان‌ها در مسیر پذیرش این فناوری‌های نوین را دارد.

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان فراتر از نرم‌افزار، یک تحول بنیادین در فرآیند مدیریت اطلاعات است که بهره‌وری و کیفیت پروژه‌ها را به طرز چشمگیری ارتقاء می‌دهد.

نتیجه‌گیری

مدل‌سازی اطلاعات ساختمان (BIM) یک تحول بنیادین در صنعت ساخت‌وساز است که به متخصصان کمک می‌کند تا پروژه‌ها را با دقت، کارایی و همکاری بیشتری به انجام برسانند. درک صحیح از مفاهیم «سطوح بلوغ BIM» و «ابعاد BIM» برای هر فعال این حوزه ضروری است. سطوح بلوغ، مسیر گام‌به‌گام یکپارچگی اطلاعات و همکاری را از رویکردهای سنتی تا یکپارچگی کامل دیجیتال نشان می‌دهند، در حالی که ابعاد BIM به لایه‌های اطلاعاتی مختلفی اشاره دارند که به مدل سه‌بعدی افزوده می‌شوند تا ارزش آن را در طول چرخه عمر ساختمان افزایش دهند. اشتباه گرفتن این دو مفهوم رایج است، اما همانطور که در این مقاله اشاره شد، سطوح بلوغ رسمی BIM به سطح ۳ محدود می‌شوند و ابعاد BIM فراتر از آن تا 10D و حتی بیشتر گسترش می‌یابند. بنیتک با تخصص در مدلسازی اطلاعات ساختمان، راهنمای شما در این مسیر است.

با بهره‌گیری از تمامی ابعاد BIM و حرکت به سمت سطوح بالاتر همکاری، می‌توان به بهبود چشمگیر در کاهش خطاها، بهینه‌سازی هزینه‌ها، افزایش سرعت اجرا و ارتقاء کیفیت نهایی پروژه‌ها دست یافت. صنعت ساخت‌وساز در آستانه ورود به فاز جدیدی از دیجیتالی‌سازی قرار دارد که هوش مصنوعی، دوقلوی دیجیتال و اینترنت اشیا نقش کلیدی در آن ایفا خواهند کرد. برای موفقیت در این فضای رقابتی، تسلط بر مفاهیم و ابزارهای BIM از اهمیت بالایی برخوردار است. با گام‌های استوار و برنامه‌ریزی صحیح، می‌توان از پتانسیل کامل مدل‌سازی اطلاعات ساختمان برای ساخت آینده‌ای بهتر بهره‌برداری کرد.

سوالات متداول

تفاوت اصلی بین سطوح بلوغ BIM و ابعاد BIM چیست؟

سطوح بلوغ BIM به میزان همکاری و یکپارچگی اطلاعات در پروژه (از 0 تا 3) اشاره دارند، در حالی که ابعاد BIM به لایه‌های اطلاعاتی افزوده شده به مدل سه‌بعدی (مانند زمان، هزینه، پایداری) اشاره می‌کنند.

آیا شرکت‌های کوچک نیز می‌توانند BIM سطح ۲ را پیاده‌سازی کنند و الزامات آن چیست؟

بله، شرکت‌های کوچک نیز می‌توانند BIM سطح ۲ را پیاده‌سازی کنند. الزامات اصلی شامل استفاده از محیط داده مشترک (CDE)، تبادل اطلاعات ساختاریافته (مانند IFC) و همکاری بین‌رشته‌ای است.

چرا دولت‌ها به پیاده‌سازی BIM سطح ۲ و حرکت به سمت سطح ۳ تأکید دارند؟

دولت‌ها به دلیل مزایایی مانند کاهش هزینه‌ها، افزایش کارایی، بهبود کیفیت و شفافیت در پروژه‌های بخش عمومی، بر پیاده‌سازی BIM سطح ۲ و حرکت به سمت سطح ۳ تأکید می‌کنند.

مزایای اصلی استفاده از 7D BIM در مدیریت تسهیلات (Facilities Management) چیست؟

مزایای اصلی 7D BIM شامل برنامه‌ریزی دقیق نگهداری، ردیابی آسان دارایی‌ها، مدیریت بهینه فضا و کاهش هزینه‌های عملیاتی در طول چرخه عمر ساختمان است.

چگونه می‌توان برای پیشرفت از یک سطح BIM به سطح بالاتر برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را انجام داد؟

برای پیشرفت، ابتدا باید وضعیت فعلی ارزیابی شود، سپس با تعریف اهداف مشخص، آموزش پرسنل، انتخاب فناوری‌های مناسب و تدوین فرآیندهای استاندارد، می‌توان گام‌به‌گام به سطوح بالاتر BIM دست یافت.