افترا عملی مطلق است یا مقید

افترا عملی یک جرم مقید محسوب می شود، چرا که تحقق آن منوط به وقوع یک نتیجه مشخص یعنی تعقیب کیفری شخص بی گناه و سپس صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت قطعی برای او است. این تمایز با جرم افترا لفظی که جرمی مطلق به شمار می رود، از اهمیت بالایی در حقوق کیفری برخوردار است. درک صحیح ماهیت این دو نوع افترا و تفاوت های بنیادین آن ها، برای هر شهروند و فعال حقوقی ضروری است تا بتواند در مواجهه با چنین اتهاماتی، تصمیم گیری حقوقی درستی داشته باشد و از حقوق خود دفاع کند. پیچیدگی های این حوزه ایجاب می کند که با شناخت دقیق مواد قانونی و ارکان جرایم، از بروز سوءتفاهم ها و تضییع حقوق پیشگیری شود.

در نظام حقوقی ایران، جرایم علیه حیثیت و آبروی اشخاص از اهمیت ویژه ای برخوردارند و قانون گذار برای حمایت از افراد در برابر تعرض به این حقوق، تدابیر و مجازات هایی را در نظر گرفته است. در میان این جرایم، افترا یکی از شایع ترین مواردی است که می تواند تبعات حقوقی و اجتماعی گسترده ای داشته باشد. افترا به معنای نسبت دادن امری ناپسند یا جرم به دیگری است، اما خود این جرم به دو دسته اصلی تقسیم می شود: افترا لفظی (یا قولی) و افترا عملی. تمایز بین این دو نوع افترا، به ویژه در پاسخ به این پرسش کلیدی که آیا هر یک از آن ها جرمی مطلق هستند یا مقید، بنیان درک صحیح حقوقی از این پدیده را تشکیل می دهد.

مبانی حقوقی: تعریف جرم مطلق و جرم مقید

برای پاسخ به این سوال که آیا افترا عملی یک جرم مطلق است یا مقید، ابتدا لازم است تا مفاهیم جرم مطلق و جرم مقید را به روشنی تعریف کنیم. این دو اصطلاح، از جمله تقسیم بندی های مهم در حقوق کیفری هستند که معیار تشخیص آن ها، لزوم یا عدم لزوم تحقق یک نتیجه مادی برای وقوع جرم است.

جرم مطلق چیست؟

جرم مطلق به جرمی گفته می شود که برای تحقق آن، صرف انجام فعل مجرمانه توسط مرتکب کفایت می کند و نیازی به وقوع نتیجه مادی خاصی در عالم خارج نیست. در واقع، این نوع جرایم با نفس انجام عمل محقق می شوند، حتی اگر نتیجه مورد نظر یا ضرر مادی مشخصی به بار نیاید. عنصر روانی و قصد مجرمانه در این جرایم، معطوف به انجام خود فعل است، نه لزوماً به حصول نتیجه ای خاص از آن فعل.

برای درک بهتر، می توان به مثال هایی غیر از افترا اشاره کرد: جرمی مانند توهین در صورتی که فردی به دیگری فحاشی کند، جرم توهین محقق شده است، حتی اگر شخص مورد توهین قرار گرفته، از این توهین رنجش خاطر شدیدی پیدا نکرده یا آبروی او به طور ملموس خدشه دار نشده باشد. صرف بیان الفاظ توهین آمیز برای تحقق جرم کفایت می کند. یا شروع به جرم سرقت که با برداشتن مقدمات سرقت، حتی اگر سرقت به نتیجه نرسد، جرم شروع به سرقت محقق شده است.

جرم مقید چیست؟

در مقابل جرم مطلق، جرم مقید قرار دارد. جرم مقید جرمی است که علاوه بر انجام فعل مجرمانه، تحقق آن مستلزم وقوع یک نتیجه مادی مشخص و معین در عالم خارج است. به عبارت دیگر، تا زمانی که آن نتیجه خاص حاصل نشود، جرم مقید به طور کامل واقع نشده و نمی توان مرتکب را به اتهام آن جرم تحت تعقیب قرار داد. در این جرایم، عنصر روانی علاوه بر قصد انجام فعل، شامل قصد حصول آن نتیجه خاص نیز می شود.

مثال بارز جرم مقید، جرم کلاهبرداری است. در کلاهبرداری، صرف فریب دادن افراد کافی نیست، بلکه فریب باید منجر به بردن مال دیگری شود. اگر کسی با حیله ای، دیگری را فریب دهد اما نتواند مالی از او ببرد، جرم کلاهبرداری محقق نمی شود، هرچند ممکن است اعمال وی تحت عناوین دیگر مجرمانه باشد. مثال دیگر قتل است؛ برای تحقق جرم قتل، صرف فعل ضرب و جرح کافی نیست، بلکه باید این فعل منجر به فوت مجنی علیه شود.

تمایز جرم مطلق و مقید از این جهت حائز اهمیت است که در جرایم مقید، عدم تحقق نتیجه به معنای عدم وقوع جرم کامل است، در حالی که در جرایم مطلق، صرف انجام رفتار مجرمانه برای وقوع جرم کفایت می کند.

افترا لفظی (قوّلی): بررسی ماهیت، شرایط و مطلق بودن آن

افترا لفظی که با عنوان افترا قولی نیز شناخته می شود، یکی از اشکال شایع افترا است که مستقیماً به حیثیت و آبروی افراد آسیب می زند. این جرم در ماده 697 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب 1375 تشریح شده است.

افترا لفظی چیست؟

افترا لفظی به معنای نسبت دادن صریح جرمی به دیگری است، در حالی که انتساب دهنده نتواند صحت این ادعا را ثابت کند. این عمل می تواند از طریق وسایل مختلفی مانند اوراق چاپی، خطی، روزنامه ها، جراید، نطق در مجامع عمومی یا هر وسیله دیگری انجام شود. رکن اصلی این جرم، انتساب عملی است که در قانون جرم شناخته می شود و نه صرفاً صفتی ناپسند.

شرایط تحقق افترا لفظی

برای اینکه جرم افترا لفظی محقق شود، وجود شرایط سه گانه زیر ضروری است:

1. انتساب جرمی که در قانون عنوان مجرمانه دارد: باید عملی به دیگری نسبت داده شود که آن عمل ذاتاً در قانون جمهوری اسلامی ایران جرم محسوب شود. به عنوان مثال، اگر کسی دیگری را دزد یا کلاهبردار خطاب کند، این شرط محقق شده است؛ اما اگر او را فردی بداخلاق یا بی تقوا بخواند، چون این صفات مستقیماً جرم نیستند، افترا لفظی محقق نمی شود (البته ممکن است توهین باشد).
2. صراحت در انتساب: انتساب جرم باید به صورت صریح و واضح باشد، نه تلویحی، ضمنی یا با کنایه. یعنی تردیدی در اینکه چه جرمی به چه کسی نسبت داده شده است، وجود نداشته باشد.
3. ناتوانی مفتری در اثبات صحت اسناد: مهمترین شرط این است که شخصی که جرم را نسبت داده، نتواند در مراجع قضایی صحت ادعای خود را اثبات کند. در صورتی که او بتواند با دلایل قانونی ثابت کند که جرم انتسابی واقعاً توسط شخص مورد اتهام صورت گرفته، عمل وی افترا محسوب نخواهد شد.

چرا افترا لفظی یک جرم مطلق است؟

با توجه به تعاریف ارائه شده از جرایم مطلق و مقید، افترا لفظی یک جرم مطلق به شمار می رود. دلیل این امر آن است که برای تحقق این جرم، صرف انتساب صریح جرمی به دیگری و ناتوانی در اثبات آن کفایت می کند. نیازی نیست که این انتساب حتماً منجر به ضرر مادی خاصی برای فرد مورد افترا شود، یا آبروی او در جامعه به طور ملموس و قابل اندازه گیری از بین برود.

به محض اینکه فردی جرمی را به دیگری نسبت دهد و از اثبات آن عاجز بماند، جرم افترا لفظی محقق شده است. اثرات روانی و اجتماعی این انتساب، هرچند از لحاظ مادی قابل اندازه گیری نباشند، برای قانون گذار جهت تحقق جرم کافی است و نیاز به نتیجه ای فراتر از نفس عمل انتساب ندارد.

مجازات و خصوصیات افترا لفظی

طبق ماده 697 قانون مجازات اسلامی، مجازات افترا لفظی، جزای نقدی درجه شش است. میزان این جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال است (طبق اصلاحات سال 1399). این جرم همچنین از جمله جرایم قابل گذشت است. به این معنا که تعقیب کیفری آن با شکایت شاکی آغاز و با رضایت او در هر مرحله از دادرسی، متوقف می شود.

افترا عملی: تعریف، ارکان و ویژگی های کلیدی

برخلاف افترا لفظی که با کلام و نوشتار انجام می شود، افترا عملی با انجام یک رفتار فیزیکی مشخص و به قصد متهم کردن دیگری صورت می پذیرد. این نوع افترا نیز از اهمیت بسزایی در حفظ حقوق افراد برخوردار است و در ماده 699 قانون مجازات اسلامی به آن پرداخته شده است.

افترا عملی چیست؟

افترا عملی جرمی است که طی آن، فردی آگاهانه و عامدانه، به قصد متهم کردن دیگری، اشیاء یا آلات و ادوات جرم را در منزل، محل کسب، جیب یا اشیاء متعلق به او می گذارد یا مخفی می کند، به نحوی که این اشیاء به او نسبت داده شوند. شرط اصلی این جرم، آن است که این اقدام بدون اطلاع شخص بزه دیده صورت گیرد و در نهایت، به تعقیب کیفری شخص بی گناه و سپس تبرئه قطعی او منجر شود. این عمل در عرف ممکن است با واژه پاپوش ساختن نیز شناخته شود.

تفاوت های اساسی افترا عملی و لفظی

تفاوت های بنیادین میان افترا عملی و لفظی را می توان در جدول زیر مشاهده کرد:

ویژگی	افترا لفظی (قوّلی)	افترا عملی
رکن مادی اصلی	انتساب کلامی یا نوشتاری جرم	انجام رفتار فیزیکی (گذاشتن، مخفی کردن اشیاء اتهام آور)
مستلزم نتیجه خاص	خیر (جرم مطلق است)	بله (تعقیب کیفری و سپس برائت یا منع تعقیب)
ماده قانونی	ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی	ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی
قصد مرتکب	قصد انتساب جرم و ناتوانی از اثبات	قصد متهم نمودن دیگری از طریق عمل فیزیکی

ارکان تشکیل دهنده جرم افترا عملی

برای تحقق جرم افترا عملی، وجود ارکان سه گانه (قانونی، مادی، معنوی) ضروری است:

عنصر قانونی

عنصر قانونی جرم افترا عملی، ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی است که به صراحت این عمل را جرم انگاری کرده و مجازات آن را تعیین نموده است.

عنصر مادی

عنصر مادی افترا عملی شامل چند بخش است:

• رفتار فیزیکی: عمل مرتکب باید به صورت یکی از افعال مثبت گذاردن، مخفی کردن یا متعلق به او قلمداد نمودن باشد. مثلاً قرار دادن مواد مخدر در خودروی دیگری یا پنهان کردن سند جعلی در کشوی میز کار وی.
• ماهیت اشیاء: اشیاء مورد استفاده باید اتهام آور باشند؛ یعنی یافت شدن آن ها در تصرف یک نفر، موجب اتهام کیفری او گردد. این اشیاء می توانند آلات و ادوات جرم (مانند سلاح سرد یا گرم)، اموال مسروقه، مواد مخدر، اسناد جعلی یا هر چیز دیگری باشند که وجودش در تصرف فرد، او را در مظان اتهام قرار می دهد.
• محل انجام عمل: این اشیاء باید بدون اطلاع شخص بزه دیده، در منزل، محل کسب، جیب یا اشیاء متعلق به وی گذاشته یا مخفی شوند. عدم اطلاع بزه دیده، شرطی اساسی برای تحقق این جرم است.
• نتیجه خاص: مهمترین رکن مادی و تمایزدهنده افترا عملی از افترا لفظی، لزوم حصول یک نتیجه خاص است. این نتیجه این است که در اثر این عمل، شخص مزبور تعقیب گردد و پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به مجازات محکوم شود. بنابراین، صرف گذاشتن شیء اتهام آور کافی نیست، بلکه باید این عمل به تعقیب قضایی فرد بی گناه و سپس تبرئه او منجر شود.

عنصر معنوی (سوء نیت)

عنصر معنوی در افترا عملی شامل دو بخش است:

• علم (سوء نیت عام): مرتکب باید عالماً یعنی با آگاهی و علم کامل به اتهام آور بودن اشیاء و غیرقانونی بودن عمل خود، این کار را انجام دهد.
• قصد (سوء نیت خاص): مرتکب باید عامداً و به قصد متهم نمودن دیگری این عمل را انجام دهد. یعنی هدف اصلی و غایی او، به اتهام کشاندن و مجرم جلوه دادن فرد بی گناه باشد. صرف شوخی یا بی احتیاطی، نمی تواند عنصر معنوی این جرم را محقق کند.

پاسخ قاطع: افترا عملی، جرمی مقید است

پس از بررسی تعاریف جرم مطلق و مقید و همچنین ارکان افترا عملی، می توانیم به سوال اصلی مقاله به طور قاطع پاسخ دهیم:

افترا عملی، یک جرم مقید است و برای تحقق آن، صرف انجام عمل فیزیکی کافی نیست، بلکه حصول یک نتیجه مشخص ضروری است.

دلایل مقید بودن افترا عملی

مقید بودن افترا عملی مستقیماً از متن ماده 699 قانون مجازات اسلامی استنتاج می شود. این ماده به صراحت بیان می کند: هرکس عالماً و عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می گردد، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل، شخص مزبور تعقیب گردد و پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به مجازات محکوم می شود.

عبارت تأکید شده و در اثر این عمل، شخص مزبور تعقیب گردد و پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص به روشنی نشان می دهد که برای تکمیل جرم افترا عملی، باید دو نتیجه متوالی حاصل شود:

1. تعقیب کیفری شخص بی گناه: عمل مفتری باید منجر به آغاز روند قضایی و تعقیب فردی شود که اشیاء اتهام آور در تصرف او قرار گرفته است.
2. برائت یا منع تعقیب قطعی شخص بی گناه: پس از تعقیب، مراجع قضایی باید بی گناهی فرد را احراز کرده و حکم برائت قطعی یا قرار منع تعقیب برای او صادر کنند.

بنابراین، اگر شخصی اقدام به گذاشتن یا مخفی کردن اشیاء اتهام آور کند، اما این عمل به تعقیب کیفری فرد مورد نظر منجر نشود، یا اگر تعقیب شود اما هنوز حکم برائت یا قرار منع تعقیب قطعی صادر نشده باشد، جرم افترا عملی به طور کامل محقق نشده است. این وابستگی جرم به وقوع یک نتیجه خارجی و مادی، دقیقاً همان ویژگی است که افترا عملی را در دسته جرایم مقید قرار می دهد.

مجازات و اثبات جرم افترا عملی

شناخت مجازات و روش های اثبات جرم افترا عملی، برای قربانیان و همچنین افرادی که متهم به این جرم می شوند، بسیار حیاتی است. این اطلاعات می تواند مسیر پیگیری یا دفاع حقوقی را روشن تر سازد.

مجازات افترا عملی

طبق ماده 699 قانون مجازات اسلامی (قبل از اصلاحات سال 1399)، مرتکب جرم افترا عملی به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا 74 ضربه شلاق محکوم می شد. اما با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال 1399، بسیاری از مجازات های حبس کاهش یافتند. در نتیجه این اصلاحات، مجازات حبس جرم افترا عملی نیز به نصف تقلیل یافت. بنابراین، در حال حاضر مجازات افترا عملی حبس از سه ماه تا یک سال و نیم و یا تا 74 ضربه شلاق است.

قابل گذشت بودن جرم افترا عملی

همانند افترا لفظی، جرم افترا عملی نیز از جمله جرایم قابل گذشت محسوب می شود. این بدان معناست که:

• آغاز تعقیب کیفری این جرم منوط به شکایت شاکی خصوصی است. یعنی اگر قربانی این جرم شکایتی مطرح نکند، دستگاه قضایی به خودی خود نمی تواند پرونده ای را آغاز کند.
• در هر مرحله ای از روند دادرسی، اگر شاکی خصوصی رضایت خود را اعلام کند، تعقیب کیفری یا اجرای مجازات متوقف خواهد شد.

ادله اثبات جرم افترا عملی

اثبات جرم افترا عملی می تواند چالش برانگیز باشد، چرا که این جرم اغلب در خفا و با قصد پنهانی انجام می شود. با این حال، شاکی می تواند با ارائه ادله مختلف، وقوع جرم را در دادگاه اثبات کند. مهمترین ادله اثبات این جرم عبارتند از:

• قرار منع تعقیب یا حکم برائت قطعی: مهمترین و اصلی ترین دلیل اثبات افترا عملی، ارائه سند رسمی از سوی مراجع قضایی است که نشان دهد شخص مورد اتهام، از جرمی که به او نسبت داده شده بود، تبرئه شده یا قرار منع تعقیب قطعی برای او صادر شده است. این سند، شرط اساسی تحقق عنصر نتیجه در افترا عملی است.
• شهادت شهود: اگر شاهدانی وجود داشته باشند که از قصد و عمل مرتکب در قرار دادن یا مخفی کردن اشیاء اتهام آور اطلاع داشته باشند، شهادت آن ها می تواند به اثبات جرم کمک کند.
• اقرار مرتکب: در صورتی که مفتری در مراحل تحقیق یا دادرسی به انجام عمل افتراآمیز اقرار کند، این اقرار از قوی ترین دلایل اثبات جرم است.
• گزارشات پلیس و کارشناسان: گزارشات پلیس فتا در صورت ارتباط با فضای مجازی یا گزارشات کارشناسان (مثلاً در مورد اثر انگشت بر روی اشیاء) می تواند به عنوان مدارک کمکی در اثبات جرم مورد استفاده قرار گیرد.
• فیلم و تصاویر دوربین های مداربسته: در صورتی که محل وقوع جرم مجهز به دوربین مداربسته باشد و عمل مرتکب ضبط شده باشد، فیلم و تصاویر مربوطه مدرکی بسیار محکم برای اثبات جرم محسوب می شود.

جمع آوری و ارائه این ادله به صورت منسجم و قانونی، نقش حیاتی در موفقیت یک پرونده افترا عملی دارد. در چنین پرونده هایی، بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در امور کیفری، می تواند شانس پیروزی و احقاق حقوق را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

افترا در فضای مجازی

با گسترش روزافزون اینترنت و شبکه های اجتماعی، ارتکاب جرایم علیه حیثیت افراد نیز از بستر سنتی خارج شده و به فضای مجازی راه یافته است. جرم افترا، چه از نوع لفظی و چه عملی، می تواند در این فضا نیز محقق شود و قانون گذار نیز در این زمینه پیش بینی های لازم را انجام داده است.

در خصوص افترا لفظی در فضای مجازی، به دلیل شمول عبارت به وسیله دیگر در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، هرگونه انتساب صریح جرمی به دیگری از طریق ابزارهای ارتباطی نوین مانند پیام رسان ها، ایمیل، وبسایت ها یا شبکه های اجتماعی، مصداق افترا لفظی خواهد بود. مثلاً ارسال پیام حاوی تهمت در واتساپ، تلگرام یا انتشار پستی در اینستاگرام که جرمی را به شخص دیگری نسبت دهد، در صورت عدم اثبات صحت آن، افترا محسوب می شود. ادله اثبات در این موارد می تواند شامل اسکرین شات از صفحات چت، پست ها، گزارشات پلیس فتا و ردیابی های فنی باشد.

افترا عملی در فضای مجازی کمی پیچیده تر است، زیرا رکن مادی آن عمدتاً فیزیکی است (گذاشتن یا مخفی کردن اشیاء). با این حال، اگر کسی با استفاده از بستر دیجیتال، مثلاً با هک کردن حساب کاربری دیگری، محتوایی را در فضای مجازی او قرار دهد که موجب اتهام وی گردد و سپس آن شخص تعقیب و تبرئه شود، می توان این عمل را از مصادیق مشابه یا توسعه یافته افترا عملی دانست. هرچند تمرکز اصلی ماده ۶۹۹ بر عمل فیزیکی در مکان های واقعی است، اما رویکرد کلی قانون در شمول هر وسیله دیگر می تواند راه را برای تفسیرهای موسع تر در آینده باز بگذارد.

مرجع رسیدگی به جرم افترا

پس از درک ماهیت و ارکان جرم افترا (چه لفظی و چه عملی)، شناخت مرجع صالح برای رسیدگی به این جرایم اهمیت پیدا می کند. مسیر پیگیری حقوقی شکایات افترا در نظام قضایی ایران مراحل مشخصی دارد.

با توجه به میزان مجازات تعیین شده برای جرم افترا (چه لفظی و چه عملی)، که شامل جزای نقدی درجه شش یا حبس کمتر از سه سال است، مرجع صالح برای رسیدگی به این جرایم، دادگاه کیفری دو است. مراحل رسیدگی معمولاً به شرح زیر است:

1. ثبت شکواییه: شاکی خصوصی (فردی که مورد افترا قرار گرفته) باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، شکواییه خود را ثبت و ادله و مدارک موجود را ارائه دهد. این شکواییه به صورت الکترونیکی به دادسرای مربوطه (که وظیفه کشف جرم و تعقیب متهم را دارد) ارسال می شود.
2. تحقیقات مقدماتی در دادسرا: بازپرس یا دادیار در دادسرا، تحقیقات مقدماتی را آغاز می کنند. این تحقیقات شامل جمع آوری اطلاعات، شنیدن اظهارات طرفین و شهود (در صورت وجود) و بررسی مدارک ارائه شده است.
3. ارجاع به شورای حل اختلاف: در بسیاری از جرایم قابل گذشت مانند افترا، پرونده در ابتدا به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود. هدف شورا، ایجاد صلح و سازش بین طرفین است. اگر سازش حاصل شود، پرونده مختومه خواهد شد.
4. صدور قرار نهایی در دادسرا: در صورتی که سازش حاصل نشود یا پرونده از ابتدا به شورا ارجاع نشود، پس از اتمام تحقیقات مقدماتی، دادسرا یکی از قرارهای زیر را صادر می کند:
   • قرار جلب به دادرسی: اگر دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری دو ارسال می شود.
   • قرار منع تعقیب: اگر دلایل کافی برای اثبات جرم وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب صادر و پرونده مختومه می شود (البته شاکی حق اعتراض دارد).
5. رسیدگی در دادگاه کیفری دو: در صورت صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری دو ارجاع می شود. قاضی دادگاه پس از بررسی کامل پرونده، شنیدن دفاعیات متهم و شاکی و وکلای آن ها، حکم مقتضی را صادر می کند که می تواند شامل برائت یا محکومیت متهم باشد.
6. مراحل تجدیدنظر: احکام صادره از دادگاه بدوی (کیفری دو) قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان است.

در تمام این مراحل، حضور و مشاوره با یک وکیل کیفری متخصص، به دلیل پیچیدگی های قانونی و رویه های قضایی، می تواند به طور چشمگیری در پیشبرد موفق پرونده و حفظ حقوق طرفین مؤثر باشد.

نتیجه گیری

در نهایت، پاسخ به پرسش اصلی مقاله، یعنی افترا عملی مطلق است یا مقید، در تفکیک دقیق میان افترا لفظی و افترا عملی نهفته است. همانطور که تشریح شد، افترا لفظی (قوّلی) جرمی مطلق است؛ چرا که صرف انتساب صریح جرمی به دیگری و ناتوانی مفتری در اثبات آن، برای تحقق جرم کافی بوده و نیازی به وقوع نتیجه مادی خاصی ندارد. در مقابل، افترا عملی یک جرم مقید محسوب می شود. این مقید بودن به دلیل شرط صریح ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی است که وقوع جرم را منوط به تعقیب شدن شخص بزه دیده و سپس صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت قطعی برای وی می داند. بدون حصول این نتیجه، جرم افترا عملی به طور کامل محقق نخواهد شد.

تفاوت بنیادین در ماهیت مطلق یا مقید بودن این دو نوع افترا، اهمیت بسیاری در فرایند تشخیص، اثبات و مجازات این جرایم در نظام حقوقی ایران دارد. این تمایز نشان می دهد که قانون گذار برای هر یک از این اشکال تعرض به حیثیت، شرایط و ارکان خاصی را در نظر گرفته است.

درک این مفاهیم نه تنها برای حقوق دانان و فعالان حقوقی، بلکه برای عموم مردم نیز ضروری است تا بتوانند از حقوق خود در برابر اتهامات ناروا دفاع کنند و در صورت لزوم، مسیرهای قانونی صحیح را برای احقاق حق طی نمایند. جرم افترا، چه از نوع لفظی و چه عملی، می تواند آسیب های جدی به آبرو، اعتبار و زندگی افراد وارد کند. از همین رو، توصیه اکید می شود که در مواجهه با چنین پرونده هایی، حتماً از مشاوره و راهنمایی یک وکیل متخصص در امور کیفری بهره مند شوید. یک وکیل مجرب می تواند با دانش و تجربه خود، شما را در تمامی مراحل دادرسی یاری رساند و به بهترین شکل ممکن از حقوق شما دفاع کند.