شکایت علیه شهادت دروغ

شهادت دروغ، عملی است که با بیان آگاهانه و عمدی اطلاعات کذب نزد مقامات رسمی قضایی، می تواند مسیر عدالت را منحرف و منجر به تضییع حقوق افراد شود. پیگیری شکایت علیه شهادت دروغ، حق قانونی هر کسی است که به دلیل چنین اقدامی متحمل ضرر و زیان شده باشد. در این مقاله، به طور جامع به بررسی ابعاد مختلف جرم شهادت دروغ، شرایط تحقق آن، مجازات ها و چگونگی طرح شکایت خواهیم پرداخت تا راهنمایی کامل برای قربانیان این جرم ارائه شود.

شهادت به عنوان یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا در نظام حقوقی ایران، نقش تعیین کننده ای در روند دادرسی و سرنوشت پرونده ها ایفا می کند. این جایگاه کلیدی، مسئولیت بزرگی را بر دوش شاهدان می گذارد؛ چرا که هرگونه انحراف از حقیقت، می تواند عدالت را وارونه جلوه دهد. از همین رو، قانونگذار برای حفظ اعتبار نظام قضایی و صیانت از حقوق شهروندان، شهادت دروغ را جرم انگاری کرده و مجازات های سنگینی برای آن در نظر گرفته است. هدف از این مقاله، ارائه یک راهنمای کامل و گام به گام برای افرادی است که در یک پرونده قضایی، قربانی شهادت کذب شده اند و قصد دارند علیه شاهد دروغگو شکایت کیفری مطرح کنند. این مطلب با زبانی دقیق، مستند و قابل فهم، به تمامی ابهامات پیرامون نحوه، شرایط، مدارک لازم، مراحل قانونی، مجازات ها و تأثیر شکایت بر پرونده اصلی پاسخ خواهد داد تا خواننده با درک کامل از حقوق خود، بتواند با آگاهی و اطمینان بیشتری مسیر قانونی را طی کند.

تعریف شهادت دروغ (شهادت کذب) در نظام حقوقی ایران

شهادت، به معنای اعلام و اخبار حقی است که شخص شاهد از آن آگاهی مستقیم یا غیرمستقیم دارد، به نفع یک طرف و به ضرر طرف دیگر دعوا. این عمل، یکی از ادله اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری محسوب می شود و می تواند مبنای صدور احکام قضایی قرار گیرد. اهمیت شهادت به قدری است که قانونگذار برای صحت آن، شرایطی را در شاهد و نحوه ادای شهادت الزامی دانسته است.

شهادت دروغ یا شهادت کذب، زمانی محقق می شود که فردی با علم و عمد، برخلاف واقعیت، به امری گواهی دهد. تفاوت اصلی شهادت دروغ با اظهارات خلاف واقع عادی در این است که شهادت کذب باید نزد مقامات رسمی و در دادگاه یا مراجع قضایی و شبه قضایی ادا شود و ماهیت آن از روی شک و گمان نباشد، بلکه به صورت قطعی و یقینی مطرح شود. صرف بیان اطلاعات نادرست در یک جمع غیررسمی یا خارج از چارچوب مراجع قانونی، جرم شهادت دروغ محسوب نمی شود.

منظور از نزد مقامات رسمی در جرم شهادت دروغ، تنها محدود به دادگاه ها نیست. بر اساس نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه، این عبارت شامل دادسراها، شوراهای حل اختلاف، و حتی دفترخانه های اسناد رسمی نیز می شود. بنابراین، اگر کسی در جریان تحقیقات مقدماتی دادسرا، در جلسه رسیدگی شورای حل اختلاف، یا هنگام ثبت سند در دفترخانه، به دروغ گواهی دهد، مرتکب جرم شهادت دروغ شده و قابل پیگرد قانونی است. این توسعه در تعریف، اهمیت گستره این جرم و لزوم دقت در ادای شهادت در هر مرجع رسمی را نشان می دهد.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

برای آنکه یک شهادت، مصداق جرم شهادت دروغ تلقی شده و شاهد به مجازات آن محکوم شود، وجود شرایط خاصی ضروری است. فقدان هر یک از این شرایط، می تواند مانع از تحقق جرم شود. این شرایط عبارتند از:

عمدی بودن شهادت کذب

اساس جرم شهادت دروغ بر عمد استوار است. یعنی شاهد باید با علم و آگاهی کامل به اینکه آنچه بیان می کند خلاف واقعیت است، و با قصد و اراده گمراه کردن مرجع قضایی و اضرار به طرف دیگر، اقدام به ادای شهادت کند. اگر شاهد به دلیل اشتباه، سهو، فراموشی، یا عدم درک صحیح از واقعیت، اظهارات نادرستی داشته باشد، جرم شهادت دروغ محقق نمی شود. این عمد، معمولاً با توجه به سوگند شاهد پیش از ادای شهادت و گوشزد شدن تبعات قانونی آن توسط مقام قضایی، مفروض گرفته می شود، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

ادای شهادت نزد مقامات رسمی

همان طور که پیش تر اشاره شد، شهادت دروغ باید حتماً در دادگاه یا نزد سایر مقامات رسمی ادا شود. این شرط از اهمیت بالایی برخوردار است:

• دادگاه: شامل تمامی دادگاه های عمومی، انقلاب، نظامی و ویژه است.
• دادسرا: اظهارات کذب در مرحله تحقیقات مقدماتی دادسرا نیز می تواند مشمول این جرم باشد.
• شورای حل اختلاف: با توجه به وظایف و اختیارات قانونی این شوراها، شهادت دروغ در آنجا نیز جرم محسوب می شود.
• دفاتر اسناد رسمی: در مواردی که ادای شهادت برای ثبت سندی نزد سردفتر لازم است، شهادت کذب جرم است.
• سایر مراجع رسمی: برخی نهادها و سازمان های دولتی که به موجب قانون، صلاحیت اخذ شهادت رسمی را دارند (مانند اداره ثبت احوال در خصوص وقایع حیاتی)، نیز مشمول این تعریف می شوند.

لذا اگر کسی در خارج از این مراجع و به صورت غیررسمی شهادت کذبی بدهد، آن شهادت جنبه مجرمانه کیفری نخواهد داشت.

ماهیت شهادت: قطعی و یقینی بودن

شاهد باید شهادت خود را به صورت قطعی و یقینی بیان کند، نه بر اساس شک و گمان یا حدس و گمان. شهادتی که با عباراتی نظیر فکر می کنم، احتمالاً، شاید دیده باشم ادا شود، از نظر حقوقی معتبر نیست و در صورت کذب بودن نیز، نمی تواند مبنای تحقق جرم شهادت دروغ قرار گیرد. شاهد باید نسبت به آنچه شهادت می دهد، علم و یقین کامل داشته باشد.

تأثیر شهادت دروغ در حکم یا روند دادرسی

یکی دیگر از شرایط مهم، آن است که شهادت کذب باید در تصمیم نهایی دادگاه یا حداقل در روند دادرسی مؤثر باشد. یعنی اگر شهادت دروغ داده شده، ولی به هر دلیلی توسط قاضی نادیده گرفته شده یا تأثیری در نتیجه پرونده نداشته باشد، جرم شهادت دروغ محقق نمی شود. البته این تأثیرگذاری لزوماً به معنای تغییر کامل حکم نیست، بلکه ممکن است در جهت دهی به تحقیقات، طولانی شدن روند دادرسی یا تحمیل هزینه های اضافی نیز مؤثر باشد.

شرایط شاهد

علاوه بر شرایط فوق، خود شاهد نیز باید دارای شرایطی باشد تا شهادتش پذیرفته شود. فقدان برخی از این شرایط می تواند شهادت را از اعتبار ساقط کند و در برخی موارد، حتی مانع از تحقق جرم شهادت دروغ گردد. مهم ترین شرایط شاهد عبارتند از:

• بلوغ و عقل: شاهد باید به سن بلوغ رسیده و از سلامت عقل برخوردار باشد تا بتواند واقعیت را درک کرده و آن را به درستی بیان کند.
• عدالت: شاهد باید عادل باشد؛ یعنی مرتکب گناه کبیره نشده و بر گناه صغیره اصرار نداشته باشد. هرچند احراز عدالت شاهد در عمل دشوار است، اما در صورت اثبات فسق شاهد، شهادت او از اعتبار ساقط می شود.
• عدم ذینفع بودن: شاهد نباید در موضوع دعوا نفع شخصی داشته باشد.
• عدم خصومت: شاهد نباید با هیچ یک از طرفین دعوا خصومت شخصی داشته باشد.
• طهارت مولد: به معنای حلال زادگی.

فقدان این شرایط در شاهد، منجر به «جرح شاهد» می شود که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. نکته مهم این است که اگر شهادت شاهدی که فاقد این شرایط است، به دروغ باشد، همچنان می تواند جرم شهادت کذب را محقق سازد، زیرا هدف قانونگذار مقابله با اظهارات خلاف واقع عمدی نزد مراجع رسمی است.

شهادت کذب تنها زمانی جرم محسوب می شود که شاهد با علم و عمد اقدام به بیان خلاف واقع نزد مقامات رسمی کند و این شهادت در روند دادرسی تأثیرگذار باشد.

مجازات شهادت دروغ

قانونگذار ایران برای صیانت از اعتبار نظام قضایی و جلوگیری از تضییع حقوق افراد، مجازات هایی را برای جرم شهادت دروغ پیش بینی کرده است. این مجازات ها بسته به نوع و تأثیر شهادت دروغ متفاوت خواهند بود.

مجازات اصلی طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

بر اساس ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، «هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی به دروغ شهادت بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد». این مجازات، جنبه عمومی جرم شهادت دروغ را پوشش می دهد و هدف آن، حفظ نظم عمومی و اعتبار مراجع قضایی است.

مجازات تبعی: جبران خسارات وارده به قربانی

علاوه بر مجازات حبس و جزای نقدی، شاهد دروغگو موظف است تمامی خساراتی را که از بابت شهادت کذب او به قربانی وارد شده است، جبران کند. این خسارات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• نقض حکم: اگر به دلیل شهادت دروغ، حکمی به ضرر قربانی صادر شده باشد، شاهد کذب باید مسئولیت این امر را بر عهده گیرد.
• اعاده حیثیت: در مواردی که شهادت دروغ موجب خدشه دار شدن آبروی افراد شده باشد، شاهد باید برای اعاده حیثیت قربانی اقدام کند.
• خسارات مالی و معنوی: تمامی ضررهای مادی و معنوی که مستقیماً از شهادت دروغ ناشی شده اند، باید توسط شاهد جبران شوند. این موضوع از طریق طرح دعوای حقوقی مستقل قابل پیگیری است.

اجرای مجازات مشابه در صورت تأثیر شهادت دروغ بر حدود، قصاص یا دیه

شدت مجازات شهادت دروغ در مواردی که این شهادت منجر به اجرای مجازات های سنگین تر مانند حد، قصاص یا دیه بر دیگری شود، به مراتب بیشتر است. در این حالت، همان مجازاتی که به واسطه شهادت دروغ بر فرد بی گناه اجرا شده، بر شاهد کذب نیز اجرا می شود. به عنوان مثال، اگر شهادت دروغ یک شاهد منجر به حکم قصاص برای فردی شود که بی گناه است، پس از اثبات کذب بودن شهادت، همان حکم قصاص بر شاهد دروغگو نیز جاری خواهد شد. این حکم نشان دهنده اهمیت بی حد و حصر شهادت در تعیین سرنوشت افراد و برخورد قاطع قانون با متخلفین است.

مجازات های خاص شهادت دروغ در قوانین دیگر

علاوه بر ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، در برخی قوانین خاص دیگر نیز برای شهادت دروغ مجازات هایی پیش بینی شده است. به عنوان مثال:

1. قانون تخلفات، جرایم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی: طبق ماده ۲ این قانون، افرادی که در مورد ولادت یا وفات، شهادت دروغ بدهند و این شهادت در تنظیم اسناد سجلی مؤثر باشد، به حبس از ۹۱ روز تا یک سال و یا جزای نقدی از ۲۰۰,۰۰۰ ریال تا ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال و یا هر دو مجازات محکوم می شوند.
2. قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران: ماده ۱۵ این قانون مقرر می دارد، هرکس عمداً نزد مأمورین ذی مدخل برای تحصیل تذکره، جواز اقامت یا جواز عبور، شهادت کذب داده یا اظهارات خلاف واقع نماید، به حبس تأدیبی از ۳ ماه تا یک سال و به جزای نقدی یا یکی از این دو مجازات محکوم می شود.

این مواد قانونی، ابعاد گسترده تر جرم شهادت دروغ را در حوزه های تخصصی تر نشان می دهد و تأکید بر این دارد که شهادت کذب در هر مرجع رسمی که وظیفه تعیین حقوق و تکالیف افراد را دارد، جرم محسوب می شود.

نحوه شکایت علیه شهادت دروغ (گام به گام)

پیگیری قانونی شهادت دروغ، نیازمند آگاهی از مراحل و مستندات لازم است. این فرآیند از جمع آوری ادله تا رسیدگی در دادگاه کیفری، مسیری مشخص دارد که در ادامه به تفصیل تشریح می شود.

تمایز جرح شاهد و شکایت کیفری شهادت دروغ

پیش از ورود به مراحل طرح شکایت، لازم است بین دو مفهوم جرح شاهد و شکایت کیفری شهادت دروغ تمایز قائل شویم:

1. جرح شاهد: این اقدام در جریان همان دادرسی اصلی (حقوقی یا کیفری) که شهادت داده شده، صورت می گیرد. هدف از جرح شاهد، زیر سوال بردن اعتبار شهادت او با اثبات عدم وجود شرایط قانونی شهادت (مانند بلوغ، عقل، عدالت، عدم ذینفع بودن یا وجود خصومت) است. در صورت موفقیت در جرح شاهد، شهادت او از ادله اثبات دعوا خارج می شود، اما لزوماً به معنای مجرم بودن شاهد نیست.
2. شکایت کیفری شهادت دروغ: این شکایت، یک پرونده مستقل کیفری است که با هدف مجازات شاهدی که عمداً و با آگاهی خلاف واقع شهادت داده است، طرح می شود. این شکایت می تواند همزمان با پرونده اصلی (در پرونده ای مجزا) یا پس از اتمام دادرسی اصلی و قطعی شدن حکم، مطرح شود. در این حالت، هدف اثبات جرم شهادت کذب است، نه صرفاً رد شهادت.

بنابراین، اگر در حین دادرسی به کذب بودن شهادت مشکوک شدید، می توانید اقدام به جرح شاهد کنید و اگر پس از اتمام دادرسی یا در هر مرحله ای، از عمدی بودن و خلاف واقع بودن شهادت اطمینان حاصل کردید، باید شکایت کیفری شهادت دروغ را مطرح کنید.

مراحل طرح شکایت کیفری

طرح شکایت کیفری علیه شهادت دروغ، مراحلی مشخص دارد که هر گام آن نیازمند دقت و جمع آوری مستندات کافی است.

الف) جمع آوری ادله اثبات کذب بودن شهادت

مهمترین و دشوارترین مرحله در شکایت علیه شهادت دروغ، اثبات کذب بودن شهادت است. بار اثبات بر عهده شاکی است و باید با دلایل محکم، خلاف واقع بودن گفته های شاهد را ثابت کند. برخی از مهم ترین ادله ای که می توان به آنها استناد کرد عبارتند از:

1. تضاد شهادت با اسناد و مدارک موجود: اگر شهادت شاهد با مدارک کتبی معتبر (مانند سند رسمی، قرارداد، فاکتور، گزارش کارشناسی، پیامک های رد و بدل شده، مکالمات ضبط شده با مجوز قضایی) که پیش از شهادت او وجود داشته اند، در تضاد باشد، می تواند دلیل محکمی برای اثبات کذب بودن شهادت باشد. به عنوان مثال، شاهدی ادعا می کند که در تاریخ مشخصی در مکانی حضور داشته، در حالی که مدارک بانکی یا بلیط سفر نشان می دهد او در آن تاریخ در شهر دیگری بوده است.
2. تضاد شهادت با اقرار یا سوگند: اگر شاهد در گذشته یا در مرحله دیگری از دادرسی، اقراری خلاف شهادت فعلی خود کرده باشد، یا سوگند یاد کرده باشد که حقیقت چیز دیگری است، این موارد می تواند دلیل بر کذب بودن شهادت جدید باشد.
3. تضاد شهادت با گواهی سایر شهود عادل: اگر چندین شاهد دیگر که واجد شرایط قانونی و مورد اعتماد دادگاه هستند، شهادتی کاملاً متفاوت و متضاد با شاهد مورد نظر ارائه دهند، می تواند به اثبات کذب بودن شهادت کمک کند.
4. اقرار خود شاهد به کذب بودن شهادتش: بهترین و قوی ترین دلیل، اقرار خود شاهد به دروغ بودن شهادتش است. این اقرار می تواند در دادگاه، نزد مأمورین انتظامی یا در هر مرجع رسمی دیگری صورت گرفته باشد.
5. عدم حضور شاهد در صحنه واقعه یا عدم اطلاع وی: اگر ثابت شود که شاهد در زمان و مکان وقوع حادثه ای که درباره آن شهادت داده، حضور نداشته یا اساساً اطلاعی از جزئیات نداشته است (مثلاً در آن زمان در شهر دیگری بوده یا با طرف مقابل خصومت داشته و از او اطلاعات غلط گرفته)، این موضوع می تواند دلیل بر کذب بودن شهادت باشد.
6. سایر دلایل و امارات قضایی: قاضی می تواند با توجه به مجموعه قرائن، شواهد و امارات موجود در پرونده (مانند تناقض در گفته های شاهد، عدم ارتباط منطقی شهادت با سایر حقایق پرونده، دلایل روان شناختی یا اجتماعی)، به کذب بودن شهادت پی ببرد. برای مثال، شهادت شاهدی که در ازای دریافت پول شهادت داده و این امر قابل اثبات باشد، از جمله امارات قوی محسوب می شود.

ب) تنظیم شکواییه شهادت کذب

پس از جمع آوری ادله، گام بعدی تنظیم یک شکواییه دقیق و کامل است. این شکواییه باید شامل اطلاعات زیر باشد:

• مشخصات شاکی: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات متشاکی عنه (شاهد دروغگو): اطلاعات کامل شاهد شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، آدرس و هرگونه مشخصه دیگر برای شناسایی او.
• شرح واقعه: توضیح مفصل و دقیق از پرونده اصلی که در آن شهادت دروغ داده شده است. تاریخ و شماره کلاسه پرونده، دادگاه رسیدگی کننده، موضوع دعوا و جزئیات شهادت دروغین باید به وضوح بیان شود.
• دلایل اثبات کذب بودن شهادت: در این بخش، باید به تمامی ادله ای که در مرحله قبل جمع آوری شده، اشاره کرده و پیوست های مربوطه را (مانند کپی اسناد، اقرارنامه ها، لیست شهود دیگر و غیره) ذکر کنید.
• درخواست رسیدگی: در نهایت، باید صراحتاً از مقام قضایی درخواست رسیدگی به جرم شهادت دروغ و اعمال مجازات قانونی علیه شاهد کذب را مطرح کنید. همچنین، می توانید درخواست جبران خسارات وارده را نیز در همین شکواییه مطرح نمایید.

یک شکواییه دقیق و مستند، پایه و اساس موفقیت در پیگیری شکایت شهادت دروغ است و باید شامل جزئیات کامل واقعه و ادله اثبات باشد.

نمونه متن شکواییه شهادت دروغ:

بسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

موضوع شکایت: شکایت کیفری از شهادت دروغ (کذب)

مشخصات شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]
آدرس: [آدرس کامل شاکی]

مشخصات متشاکی عنه (شاهد دروغگو):
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاهد]
نام پدر: [نام پدر شاهد]
کد ملی: [کد ملی شاهد در صورت اطلاع]
شماره تماس: [شماره تماس شاهد در صورت اطلاع]
آدرس: [آدرس کامل شاهد در صورت اطلاع]

شرح واقعه:
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام شاکی] به عنوان [خواهان/خوانده/شاکی/متشاکی عنه] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی] تحت رسیدگی در شعبه [شماره شعبه] [دادگاه/دادسرا/شورای حل اختلاف] [نام شهرستان]، موضوع [موضوع پرونده اصلی مثلاً مطالبه وجه/ضرب و جرح/طلاق و ...] بوده و می باشم.
در جریان رسیدگی به پرونده مذکور، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی شاهد] در تاریخ [تاریخ ادای شهادت] و در جلسه رسیدگی [تاریخ جلسه] مورخ [تاریخ جلسه]، اقدام به ادای شهادت نمودند. شهادت ایشان به شرح ذیل بود: [نقل قول دقیق یا خلاصه شهادت دروغین].
اینجانب پس از [مشاهده دادنامه/بررسی مستندات/تحقیقات بیشتر] متوجه شدم که شهادت نامبرده کاملاً خلاف واقعیت بوده و با علم و عمد به دروغ بیان شده است.
دلایل اینجانب بر کذب بودن شهادت به شرح ذیل است:
1.  تضاد با اسناد رسمی: [مثال: گواهی عدم حضور در محل حادثه از اداره گذرنامه پیوست شکواییه است که نشان می دهد شاهد در تاریخ شهادت، در کشور دیگری بوده است.]
2.  تضاد با شهادت سایر شهود: [مثال: آقایان الف و ب نیز در همان تاریخ در دادگاه حاضر شده و شهادتی کاملاً متفاوت و منطبق با واقعیت ارائه داده اند که در صورت لزوم، آماده معرفی ایشان می باشم.]
3.  وجود سوابق خصومت/نفع شخصی: [مثال: متشاکی عنه دارای رابطه فامیلی/کاری نزدیک با طرف مقابل پرونده اصلی (آقای/خانم ...) می باشد و هدف وی از ادای شهادت دروغ، اضرار به اینجانب و نفع رساندن به ایشان بوده است.]
4.  عدم اطلاع/حضور در صحنه: [مثال: طبق اظهارات خود متشاکی عنه در مکالمه تلفنی مورخ ... (که صوت آن موجود و قابل ارائه است)، ایشان در زمان وقوع حادثه در محل حاضر نبوده و اطلاعات خود را از شنیده ها نقل کرده است.]

با عنایت به مراتب فوق و با توجه به اینکه شهادت کذب نامبرده باعث [مثال: محکومیت اینجانب در پرونده اصلی / طولانی شدن روند دادرسی / تضییع حقوق و ورود خسارات به اینجانب] شده است، لذا با استناد به ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) و سایر مواد قانونی مربوطه، از ریاست محترم دادسرا تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری و مجازات قانونی نامبرده به اتهام شهادت دروغ را دارم.

همچنین، تقاضای صدور دستور مقتضی جهت جبران خسارات وارده به اینجانب (شامل [مثال: خسارات مالی ناشی از محکومیت در پرونده اصلی به مبلغ ... ریال / خسارت حیثیتی و معنوی]) را نیز دارم.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی شاکی]
تاریخ: [تاریخ تنظیم شکواییه]
امضا:

ج) ثبت شکواییه

پس از تنظیم شکواییه و پیوست مدارک، باید آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. این دفاتر، وظیفه ثبت و ارسال الکترونیکی شکواییه ها را به مراجع قضایی بر عهده دارند. برای این کار، نیاز به حساب کاربری در سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) دارید. پس از ثبت، هزینه های دادرسی و سایر عوارض مربوطه پرداخت می شود و شکواییه به دادسرای صالح ارسال می گردد. شماره پیگیری و ابلاغیه مربوطه از طریق پیامک به شما اطلاع رسانی خواهد شد.

د) پیگیری در دادسرا

پس از ثبت شکواییه، پرونده به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی دادسرا ارجاع می شود. در این مرحله، دادسرا تحقیقات مقدماتی را برای احراز وقوع جرم و انتساب آن به متشاکی عنه آغاز می کند. این تحقیقات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احضار شاکی برای ارائه توضیحات بیشتر و ارائه مدارک.
• احضار متشاکی عنه (شاهد دروغگو) برای اخذ دفاعیات و بررسی ادله ارائه شده.
• استعلام از مراجع مربوطه برای صحت سنجی ادله.
• تحقیق از شهود و مطلعین دیگر.

پس از اتمام تحقیقات، دادیار یا بازپرس قرار مناسب را صادر می کند. اگر دلایل کافی برای ارتکاب جرم شهادت دروغ وجود داشته باشد، «قرار جلب به دادرسی» صادر می شود. در غیر این صورت، «قرار منع تعقیب» صادر خواهد شد که این قرار قابل اعتراض است.

ه) رسیدگی در دادگاه کیفری

در صورتی که قرار جلب به دادرسی از سوی دادسرا تأیید شود، پرونده به دادگاه کیفری (معمولاً دادگاه کیفری دو) ارجاع می شود. دادگاه با تعیین وقت رسیدگی، طرفین (شاکی و متشاکی عنه) را برای حضور در جلسه محاکمه احضار می کند. در جلسات رسیدگی، دادگاه به ادله طرفین گوش داده، دفاعیات ارائه شده را بررسی می کند و در نهایت با توجه به مجموع مستندات و اظهارات، رأی خود را صادر خواهد کرد. در صورت اثبات جرم شهادت دروغ، دادگاه شاهد را به مجازات های مقرر در قانون محکوم می کند.

تأثیر شکایت شهادت دروغ بر پرونده اصلی (نقض حکم)

یکی از مهمترین دغدغه های قربانیان شهادت دروغ، چگونگی تأثیر اثبات این جرم بر حکمی است که در پرونده اصلی و بر اساس آن شهادت صادر شده است. خوشبختانه، قانونگذار راهکارهایی را برای نقض احکام صادره بر اساس شهادت کذب پیش بینی کرده است.

بله، اثبات شهادت دروغ می تواند منجر به نقض حکم پرونده اصلی شود. ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، یکی از مهمترین راهکارها در این زمینه است. بر اساس این ماده، در صورتی که رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از هریک از مراجع قضایی را خلاف بین شرع تشخیص دهد، می تواند پرونده را جهت رسیدگی مجدد به دیوان عالی کشور ارجاع دهد. اثبات شهادت دروغ، یکی از مصادیق بارز خلاف بین شرع بودن رأی تلقی می شود؛ چرا که مبنای حکم، بر گواهی باطل و ناصحیح بوده است.

علاوه بر ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، در امور حقوقی نیز راهکارهایی مانند «اعاده دادرسی» و «اعتراض ثالث» وجود دارد که پس از اثبات شهادت کذب، می توان به آن ها متوسل شد. به عنوان مثال، یکی از جهات اعاده دادرسی، «ثبوت جعلیت اسناد یا کذب شهادت گواهان» است (ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی). بنابراین، اگر پس از صدور حکم قطعی در یک پرونده حقوقی، کذب بودن شهادت شاهدی که مبنای صدور آن حکم بوده است، در یک پرونده کیفری اثبات و رأی قطعی شود، می توان با استناد به این رأی قطعی، تقاضای اعاده دادرسی پرونده حقوقی را مطرح کرد.

مفهوم رأی قطعی در پرونده اصلی و چگونگی تأثیر رأی شهادت کذب بر آن بسیار حیاتی است. معمولاً تا زمانی که حکم پرونده اصلی قطعی نشده باشد، می توان در همان پرونده به طرق مختلف مانند تجدیدنظر، اعتراض به شهادت و … اعتراض کرد. اما پس از قطعی شدن حکم، اگر حکم صادره متکی بر شهادت کذب باشد و این شهادت در پرونده ای جداگانه به اثبات برسد، آنگاه امکان درخواست نقض حکم قطعی از طریق اعاده دادرسی یا ماده ۴۷۷ فراهم می شود. این فرآیند پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد و نیازمند مشاوره با وکیل متخصص است.

مهلت شکایت از شهادت دروغ (مرور زمان)

همانند بسیاری از جرائم کیفری، جرم شهادت دروغ نیز مشمول مرور زمان می شود. مرور زمان به معنای گذشت مدت زمانی مشخص از تاریخ وقوع جرم است که پس از آن، امکان تعقیب کیفری، صدور حکم یا اجرای مجازات از بین می رود. آگاهی از این مهلت ها برای شاکی و متهم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

جرم شهادت دروغ از جمله جرائم تعزیری محسوب می شود. بر اساس قانون مجازات اسلامی، مهلت شکایت (یا به عبارتی مرور زمان تعقیب) برای جرائم تعزیری درجه شش (که مجازات ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی در این دسته قرار می گیرد) هفت سال از تاریخ وقوع جرم است. این بدان معناست که اگر از تاریخ ادای شهادت دروغ، هفت سال بگذرد و شکایتی مطرح نشود، دیگر امکان تعقیب کیفری شاهد دروغگو وجود نخواهد داشت.

نکات مهم در مورد شروع محاسبه مهلت شکایت:

1. تاریخ وقوع جرم: مبدأ محاسبه مرور زمان، تاریخ ادای شهادت دروغ نزد مقام رسمی است، نه تاریخ اطلاع شاکی از کذب بودن شهادت یا تاریخ صدور حکم پرونده اصلی.
2. اطلاع از جرم: اگرچه مبدأ محاسبه تاریخ وقوع جرم است، اما در عمل، شاکی معمولاً پس از صدور حکم پرونده اصلی و یا پس از کشف ادله جدید، از کذب بودن شهادت مطلع می شود. این موضوع تأثیری در مبدأ مرور زمان ندارد، مگر اینکه شاکی بتواند اثبات کند در بازه زمانی قانونی، امکان اطلاع از جرم را نداشته است.
3. قطع مرور زمان: با هر اقدام تعقیبی یا تحقیقی از سوی مراجع قضایی (مانند صدور احضاریه، بازجویی، یا ارسال پرونده به دادگاه)، مرور زمان قطع شده و از نو محاسبه خواهد شد.

آیا جرم شهادت دروغ قابل گذشت است؟

یکی از سؤالات رایج در مورد جرم شهادت دروغ، قابل گذشت بودن یا نبودن آن است. پاسخ صریح به این پرسش خیر است؛ جرم شهادت دروغ یک جرم غیرقابل گذشت است.

جرائم در نظام حقوقی ایران به دو دسته قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم می شوند. در جرائم قابل گذشت، تعقیب کیفری و اجرای مجازات متوقف بر شکایت شاکی خصوصی است و با رضایت (گذشت) شاکی، پرونده مختومه می شود. اما در جرائم غیرقابل گذشت، حتی با رضایت شاکی خصوصی، تعقیب و مجازات متهم ادامه پیدا می کند، زیرا این جرائم جنبه عمومی دارند و علاوه بر اضرار به شخص، نظم عمومی جامعه را نیز مختل می کنند.

جرم شهادت دروغ به دلیل آسیب رساندن به اعتبار نظام قضایی و اخلال در روند دادرسی عادلانه، دارای جنبه عمومی است. از این رو، حتی اگر شاکی خصوصی (قربانی شهادت دروغ) از شکایت خود صرف نظر کرده یا با شاهد دروغگو سازش کند، دادستان به عنوان مدعی العموم، می تواند تعقیب کیفری شاهد را ادامه داده و تقاضای مجازات او را از دادگاه نماید. البته رضایت شاکی ممکن است در تعیین میزان مجازات (به عنوان یکی از جهات تخفیف) مؤثر باشد، اما هرگز منجر به توقف کامل رسیدگی نخواهد شد.

نقش وکیل در پرونده شکایت شهادت دروغ

پیگیری شکایت علیه شهادت دروغ، فرآیندی پیچیده و تخصصی است که نیازمند دانش عمیق حقوقی و تجربه عملی در سیستم قضایی است. از این رو، بهره مندی از خدمات یک وکیل متخصص در امور کیفری و به ویژه در زمینه شهادت کذب، می تواند شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

اهمیت مشاوره و وکالت در این پرونده های تخصصی:

1. جمع آوری ادله: وکیل با تجربه می داند که چه نوع دلایلی برای اثبات کذب بودن شهادت قابل استناد هستند و چگونه باید آن ها را به صورت قانونی جمع آوری و ارائه کرد. او می تواند با تحلیل دقیق پرونده اصلی، نقاط ضعف شهادت کذب را شناسایی کرده و مستندات لازم را فراهم آورد.
2. تنظیم شکواییه: نگارش یک شکواییه حقوقی و مستند که تمامی شرایط قانونی را داشته باشد و به روشنی جرم و دلایل اثبات آن را شرح دهد، بسیار مهم است. وکیل می تواند شکواییه ای تنظیم کند که از ابتدا مسیر پرونده را به درستی هدایت کند.
3. پیگیری مراحل دادرسی: وکیل به خوبی با مراحل دادرسی در دادسرا و دادگاه کیفری آشناست و می تواند پرونده را به صورت فعالانه پیگیری کرده، در جلسات بازپرسی و دادگاه حاضر شده و از حقوق موکل خود دفاع کند.
4. دفاع در دادگاه: حضور وکیل در دادگاه، به شاکی این اطمینان را می دهد که دفاعیات او به صورت حرفه ای و مستدل ارائه خواهد شد. وکیل می تواند با طرح سؤالات دقیق از شاهد و ارائه لوایح دفاعی قوی، روند رسیدگی را به نفع موکل خود تغییر دهد.
5. ارتباط با مراجع قضایی: وکیل با توجه به شناخت از رویه های قضایی و ارتباط با کارشناسان و ضابطین دادگستری، می تواند روند پرونده را تسریع بخشد.

برآورد هزینه های وکالت: هزینه های وکالت در پرونده های شهادت دروغ، ثابت نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله پیچیدگی پرونده، میزان زمان و انرژی لازم برای پیگیری، تجربه و تخصص وکیل، و مرحله ای که پرونده در آن قرار دارد. این هزینه ها معمولاً طی توافقنامه ای بین وکیل و موکل تعیین می شود. مشاوره اولیه با وکیل می تواند به شما در تخمین کلی این هزینه ها کمک کند.

جمع بندی و نتیجه گیری

شهادت دروغ، جرمی جدی و با تبعات مخرب است که می تواند اساس عدالت را متزلزل سازد و زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. نظام حقوقی ایران با جرم انگاری این عمل و تعیین مجازات برای آن، در تلاش است تا از اعتبار دستگاه قضایی حراست کرده و حقوق شهروندان را تضمین کند. از تعریف شهادت کذب و شرایط دقیق تحقق آن گرفته تا مجازات های پیش بینی شده در قانون و نحوه گام به گام طرح شکایت، تمامی ابعاد این جرم مورد بررسی قرار گرفت. تأکید شد که اثبات شهادت دروغ می تواند حتی به نقض احکام قطعی پرونده اصلی منجر شود و این جرم برخلاف تصور عمومی، غیرقابل گذشت است.

پیگیری شکایت علیه شهادت دروغ، مسیری دشوار اما کاملاً قانونی است که نیازمند دقت، صبر و دانش حقوقی است. قربانیان این جرم باید با جمع آوری ادله مستند و تنظیم یک شکواییه دقیق، برای اعاده حقوق خود تلاش کنند. در این مسیر، بهره مندی از مشاوره و وکالت وکیل متخصص، می تواند به عنوان یک عامل کلیدی در موفقیت پرونده عمل کند و از تضییع زمان و انرژی جلوگیری نماید. توصیه می شود در صورت مواجهه با چنین شرایطی، حتماً با یک متخصص حقوقی مشورت نمایید تا از حقوق خود به بهترین شکل ممکن دفاع کنید و عدالت را به مسیر اصلی خود بازگردانید.