چجوری باید درخواست طلاق داد

برای درخواست طلاق، باید مراحل قانونی مشخصی طی شود که شامل ثبت نام در سامانه ثنا و سامانه تصمیم، شرکت در جلسات مشاوره و سپس ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. نوع طلاق (به درخواست مرد، زن یا توافقی) مسیر و مدارک متفاوتی را می طلبد.

طلاق، واژه ای که تداعی کننده پایان یک زندگی مشترک است، در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، فرآیندی پیچیده و دارای ابعاد حقوقی و عاطفی فراوان است. این موضوع تنها به جدایی دو نفر محدود نمی شود، بلکه بر زندگی فرزندان، خانواده ها و حتی وضعیت مالی طرفین تأثیرات عمیقی می گذارد. در قانون مدنی ایران، حق طلاق برای مرد در نظر گرفته شده است، اما زن نیز می تواند تحت شرایط خاصی، مانند عسر و حرج، شروط ضمن عقد یا وکالت در طلاق، این درخواست را مطرح کند. طلاق توافقی نیز راه حلی است که با تفاهم زوجین، فرآیند را تسهیل می کند.

آگاهی از نحوه درخواست طلاق و جزئیات قانونی آن، برای هر فردی که در آستانه چنین تصمیمی قرار گرفته، حیاتی است. درک مراحل اداری و قضایی، مدارک مورد نیاز، تفاوت های انواع طلاق و حقوق مالی مرتبط، به افراد کمک می کند تا با دیدی بازتر و آمادگی بیشتر، این مسیر را طی کنند. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی تهیه شده است تا شما را با تمامی جوانب درخواست طلاق در ایران آشنا سازد و گام به گام، از ابتدای تصمیم گیری تا ثبت نهایی جدایی، همراهی کند.

پیش نیازهای اولیه و مشترک برای تمامی انواع طلاق

قبل از شروع هرگونه اقدام حقوقی برای درخواست طلاق، صرف نظر از اینکه طلاق به درخواست مرد باشد، زن، یا توافقی، چند مرحله اولیه و ضروری وجود دارد که زوجین باید آن ها را طی کنند. این مراحل، بنیان فرآیند قضایی طلاق را تشکیل می دهند و رعایت نکردن آن ها می تواند روند پرونده را به تأخیر بیندازد یا حتی متوقف کند.

ثبت نام در سامانه ثنا

یکی از اولین و مهم ترین اقدامات برای هرگونه دعوای قضایی در ایران، از جمله درخواست طلاق، ثبت نام در سامانه ثنا است. سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) بستری برای ارسال و دریافت تمامی ابلاغیه ها، اوراق قضایی و مکاتبات دادگاه به صورت الکترونیکی است.

• نحوه ثبت نام: این کار را می توان به دو صورت آنلاین (از طریق وب سایت عدل ایران) یا حضوری (با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) انجام داد. در هر دو حالت، باید اطلاعات هویتی و آدرس دقیق وارد شود و تأیید هویت انجام گیرد.
• اهمیت و کاربرد: ثبت نام در سامانه ثنا به دلیل ارسال الکترونیکی ابلاغیه ها، تضمین می کند که شما به موقع از تمامی قرارها، جلسات دادگاه و احکام صادر شده مطلع شوید. عدم دسترسی به ابلاغیه ها می تواند منجر به از دست دادن زمان اعتراض یا عدم حضور در جلسات مهم و در نهایت تضییع حقوق شما شود.

ثبت نام در سامانه تصمیم/سامانه نوبت دهی طلاق

بر اساس قانون حمایت خانواده جدید، زوجین متقاضی طلاق (به جز موارد خاص) موظفند پیش از مراجعه به دادگاه، در جلسات مشاوره خانواده شرکت کنند. این فرآیند از طریق سامانه تصمیم یا سامانه نوبت دهی طلاق صورت می گیرد.

• هدف از سامانه و الزام قانونی: هدف اصلی این سامانه، ارجاع زوجین به مراکز مشاوره خانواده مورد تأیید قوه قضائیه است تا فرصتی برای بازنگری در تصمیم خود، حل اختلافات یا حداقل کاهش آسیب های طلاق فراهم شود. شرکت در این جلسات برای ثبت دادخواست طلاق، الزامی است و بدون آن، دادخواست طلاق ثبت نخواهد شد.
• نحوه نوبت گیری: زوجین باید به صورت مشترک یا هر کدام به صورت جداگانه در این سامانه ثبت نام کرده و نوبت مشاوره دریافت کنند.

شرکت در جلسات مشاوره پیش از طلاق

پس از نوبت گیری در سامانه تصمیم، زوجین باید در جلسات مشاوره خانواده شرکت کنند. این جلسات نقش کلیدی در فرآیند طلاق دارند.

• هدف از جلسات مشاوره: این جلسات نه تنها فرصتی برای سازش و حفظ زندگی مشترک هستند، بلکه در صورت عدم سازش، به کاهش اختلافات، مدیریت احساسات و آمادگی زوجین برای فرآیند طلاق و مسائل پس از آن، به ویژه در مورد حضانت فرزندان، کمک می کنند.
• تعداد جلسات و محتوای آن ها: به طور معمول، حداقل ۵ جلسه مشاوره برای زوجین در نظر گرفته می شود. محتوای این جلسات شامل بررسی ریشه های اختلاف، راهکارهای حل تعارض، آموزش مهارت های زندگی و تأثیرات طلاق بر فرزندان است.
• نقش مشاور و صدور گواهی عدم انصراف از طلاق: در پایان جلسات، مشاور وضعیت زوجین را بررسی می کند. اگر امکان سازش وجود نداشته باشد و زوجین بر تصمیم خود برای طلاق پافشاری کنند، مشاور گواهی عدم انصراف از طلاق را صادر می کند. این گواهی، مدرک لازم برای ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.

تهیه و آماده سازی مدارک شناسایی اولیه

صرف نظر از نوع طلاق، مدارک شناسایی اصلی زوجین و سند ازدواج، از جمله اولین مدارکی هستند که برای شروع فرآیند لازم است.

• مدارک اصلی:
  • اصل و کپی شناسنامه زوجین
  • اصل و کپی کارت ملی زوجین
  • اصل سند ازدواج یا کپی مصدق آن (کپی برابر اصل شده)
  • گواهی عدم انصراف از طلاق (پس از اتمام جلسات مشاوره)
  • در صورت وجود، وکالت نامه وکیل دادگستری

تکمیل این پیش نیازها، گام اول و اساسی برای آغاز رسمی فرآیند طلاق است. بدون طی کردن این مراحل، امکان ثبت دادخواست طلاق در مراجع قضایی وجود نخواهد داشت و پرونده با مشکل مواجه می شود.

نحوه درخواست طلاق از طرف مرد

در نظام حقوقی ایران، مرد از حق یک جانبه طلاق برخوردار است. این موضوع به مرد اجازه می دهد تا بدون نیاز به اثبات دلیل خاصی، درخواست طلاق همسرش را مطرح کند، البته با رعایت تمامی حقوق مالی زن.

مبانی قانونی و حق یک جانبه مرد

بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون، هر وقت بخواهد زن خود را طلاق دهد. این ماده قانونی، به مرد حق مطلق طلاق می دهد، اما این حق، به معنای نادیده گرفتن حقوق مالی و غیرمالی زن نیست.

• عدم نیاز به اثبات دلیل: مهم ترین ویژگی طلاق از طرف مرد، عدم نیاز به ارائه دلیل موجه و محکمه پسند برای دادگاه است. مرد می تواند بدون ذکر هیچ علتی، درخواست طلاق را ثبت کند.
• تکلیف پرداخت حقوق مالی زن: در مقابل این حق، مرد موظف است تمامی حقوق مالی زن از جمله مهریه، نفقه معوقه و ایام عده، اجرت المثل ایام زندگی مشترک و نحله را بپردازد. پرداخت این حقوق یا حداقل روشن شدن تکلیف پرداخت آن ها، از شروط اصلی اجرای صیغه طلاق است.

مراحل گام به گام درخواست طلاق مرد

1. گام ۱: دریافت گواهی عدم انصراف از مشاوره

   همان طور که پیشتر گفته شد، ابتدا مرد باید به همراه همسرش در سامانه تصمیم ثبت نام کرده و در جلسات مشاوره خانواده شرکت کند. در صورت عدم سازش، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود که یکی از مدارک ضروری برای ثبت دادخواست است.

2. گام ۲: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست طلاق

   پس از دریافت گواهی عدم انصراف، مرد باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. در این مرحله، دادخواست طلاق از طرف مرد تنظیم و ثبت می شود.

   در فرم دادخواست باید مشخصات کامل زوجین، نوع درخواست (طلاق از طرف زوج) و اطلاعات مربوط به سند ازدواج ذکر شود. نیازی به ذکر دلایل طلاق نیست، اما جزئیات مربوط به حقوق مالی زن باید به دقت درج شود تا دادگاه بتواند تکلیف آن ها را مشخص کند.

3. گام ۳: پیگیری پرونده در دادگاه خانواده

   پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع داده می شود.

   روند سه مرحله ای: رسیدگی به درخواست طلاق از طرف مرد، معمولاً یک روند سه مرحله ای است. ابتدا دادگاه بدوی (خانواده) حکم صادر می کند. در صورت اعتراض هر یک از طرفین، پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان و در صورت اعتراض مجدد، به دیوان عالی کشور ارجاع می شود. این فرآیند می تواند زمان بر باشد.

   جلسات دادرسی و نقش داوری: دادگاه جلساتی را برای بررسی پرونده تشکیل می دهد و ممکن است زوجین را به داوری ارجاع دهد. داوران تلاش می کنند تا بین زوجین صلح و سازش برقرار کنند.

4. گام ۴: تکلیف حقوق مالی زن

   این بخش، مهم ترین و چالش برانگیزترین قسمت طلاق از طرف مرد است. دادگاه، مرد را مکلف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن می کند. این حقوق شامل موارد زیر است:

   • مهریه: بر اساس میزان توافق شده در عقدنامه، به صورت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه.
   • نفقه معوقه: مربوط به گذشته، در صورت عدم پرداخت.
   • نفقه ایام عده: نفقه زن در مدت زمان عده (سه طهر برای زن یائسه و غیر باردار، تا وضع حمل برای زن باردار).
   • اجرت المثل ایام زندگی مشترک: در صورتی که زن در طول زندگی مشترک، بدون قصد تبرع (مجانی)، کارهایی را انجام داده باشد که شرعاً بر عهده او نبوده است.
   • نحله: در صورتی که تعیین اجرت المثل ممکن نباشد، دادگاه مبلغی را به عنوان نحله برای زن تعیین می کند.
   • جهیزیه: دادگاه تکلیف استرداد جهیزیه را نیز مشخص می کند.

   نحوه پرداخت یا تقسیط: در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای تمامی حقوق مالی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (ناتوانی مالی) دهد و دادگاه با بررسی شرایط، حکم به تقسیط مهریه و سایر حقوق مالی صادر می کند.

5. گام ۵: حضانت فرزندان و ملاقات

   دادگاه در مورد حضانت فرزندان مشترک و حق ملاقات هر یک از والدین با فرزندان، بر اساس مصلحت کودک، تصمیم گیری می کند. این موضوع حتی اگر زوجین در مورد آن توافق کرده باشند، باید به تأیید دادگاه برسد.

6. گام ۶: صدور گواهی عدم امکان سازش و اجرای صیغه طلاق

   پس از طی تمامی مراحل و مشخص شدن تکلیف حقوق مالی زن و حضانت فرزندان، دادگاه گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. مرد با در دست داشتن این گواهی (که معمولاً سه ماه اعتبار دارد) و مدارک شناسایی به یکی از دفاتر ثبت طلاق (محضر) مراجعه کرده و صیغه طلاق جاری و ثبت رسمی می شود.

مدارک لازم برای طلاق از طرف مرد

• اصل و کپی شناسنامه مرد
• اصل و کپی کارت ملی مرد
• اصل و کپی مصدق سند ازدواج
• گواهی عدم انصراف از مشاوره (صادره از مراکز مشاوره)
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل)
• استشهادیه (در صورت نیاز برای اثبات برخی موارد)

مدت زمان تقریبی روند طلاق از طرف مرد

مدت زمان طلاق از طرف مرد به عوامل مختلفی بستگی دارد. با توجه به روند سه مرحله ای رسیدگی و اعتراضات احتمالی زن به حکم دادگاه یا نحوه پرداخت حقوق مالی، این فرآیند می تواند از ۶ ماه تا بیش از یک سال به طول بینجامد. در صورتی که مرد تمامی حقوق مالی زن را به صورت کامل و یکجا پرداخت کند و زن هیچ اعتراضی نداشته باشد، روند ممکن است کوتاه تر شود.

نکات مهم در طلاق از طرف مرد

• اعتراض زن به حقوق مالی: زن می تواند به میزان تعیین شده برای حقوق مالی یا نحوه پرداخت آن اعتراض کند که این امر روند پرونده را طولانی تر می کند.
• عواقب عدم پرداخت حقوق: اگر مرد حقوق مالی زن را پرداخت نکند یا تکلیف آن را روشن نسازد، صیغه طلاق جاری نخواهد شد و زن می تواند از طریق اجرای احکام، نسبت به توقیف اموال مرد اقدام کند.
• نقش وکیل: حضور وکیل متخصص طلاق می تواند در تسریع روند، تنظیم دقیق دادخواست و دفاع از حقوق مرد در دادگاه بسیار مؤثر باشد و از پیچیدگی های حقوقی بکاهد.

حتی با وجود حق یک جانبه طلاق برای مرد، پرداخت کامل حقوق مالی زن و تعیین تکلیف حضانت فرزندان از شروط اصلی اجرای صیغه طلاق است و عدم رعایت آن می تواند روند را به شدت طولانی کند.

نحوه درخواست طلاق از طرف زن

برخلاف مرد که می تواند بدون دلیل درخواست طلاق کند، زن برای درخواست طلاق نیاز به اثبات دلایلی دارد که مورد قبول قانون باشد. این دلایل باید مستند و محکمه پسند باشند.

مبانی قانونی و لزوم اثبات دلیل

زن در شرایط عادی نمی تواند به سادگی درخواست طلاق دهد. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، موارد مشخصی را پیش بینی کرده که زن در صورت وجود آن ها، می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. این موارد شامل:

• عسر و حرج: مهم ترین دلیل طلاق از طرف زن، اثبات عسر و حرج است. عسر و حرج به معنای وضعیت دشوار و غیرقابل تحمل برای زن است که ادامه زندگی مشترک را برای او غیرممکن می سازد. مصادیق عسر و حرج در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی ذکر شده اند، مانند ترک زندگی توسط مرد به مدت طولانی، اعتیاد مضر مرد، سوءرفتار و ضرب و شتم مرد، بیماری های صعب العلاج و غیره. اثبات عسر و حرج نیازمند ارائه مدارک و شهود کافی است.
• شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاح: در سند ازدواج، دوازده شرط به عنوان شروط ضمن عقد نکاح برای طلاق پیش بینی شده است. در صورت تحقق هر یک از این شروط (مانند ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن، عدم پرداخت نفقه به مدت شش ماه، سوءرفتار مرد، ابتلای مرد به بیماری صعب العلاج و غیره)، زن می تواند با اثبات آن، درخواست طلاق دهد.
• وکالت در طلاق (حق طلاق): اگر در هنگام عقد یا پس از آن، مرد به زن وکالت بلاعزل در طلاق داده باشد، زن می تواند بدون نیاز به اثبات دلیل یا رضایت مرد، به نمایندگی از او خود را طلاق دهد. این بهترین و ساده ترین راه برای طلاق از طرف زن است.
• استنکاف مرد از انجام وظایف زناشویی یا سوءمعاشرت: در صورتی که مرد به مدت شش ماه نفقه نپردازد، یا زندگی مشترک را ترک کند و پیدا نشود، یا سوءمعاشرت و بدرفتاری داشته باشد، زن می تواند درخواست طلاق دهد.

اهمیت جمع آوری و اثبات مدارک و شواهد: در طلاق از طرف زن، ارائه دلایل مستدل و اثبات آن ها در دادگاه، از اهمیت حیاتی برخوردار است. بدون مدارک و شواهد کافی، دادگاه به درخواست زن ترتیب اثر نمی دهد.

مراحل گام به گام درخواست طلاق زن

1. گام ۱: دریافت گواهی عدم انصراف از مشاوره

   مانند طلاق از طرف مرد، زن نیز باید ابتدا در سامانه تصمیم ثبت نام و در جلسات مشاوره شرکت کند. پس از عدم سازش، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود.

2. گام ۲: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست طلاق

   زن با در دست داشتن گواهی مشاوره و مدارک شناسایی، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق را ثبت می کند. در این دادخواست، باید به صراحت دلایل طلاق (عسر و حرج، تحقق شروط ضمن عقد، وکالت در طلاق و غیره) و مستندات مربوطه ذکر شود.

3. گام ۳: پیگیری پرونده در دادگاه خانواده

   پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده شده و زن باید دلایل خود را در جلسات دادرسی اثبات کند.

   روند سه مرحله ای: رسیدگی به این نوع طلاق نیز معمولاً سه مرحله ای است (بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی). زن باید تلاش کند تا در هر مرحله، دلایل خود را به طور کامل ارائه و اثبات کند.

   جلسات دادرسی، ارائه دلایل و شهود: در جلسات دادگاه، زن می تواند مدارک (مانند گزارش پزشکی قانونی، احکام قضایی قبلی، پیامک ها، شهادت شهود) را برای اثبات دلایل خود ارائه دهد.

4. گام ۴: حقوق مالی زن در این نوع طلاق

   در طلاق از طرف زن، اگر طلاق به دلیل تخلف مرد از وظایفش یا تحقق شروط ضمن عقد باشد، زن همچنان مستحق تمامی حقوق مالی خود (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله) خواهد بود. اما اگر زن بدون دلیل موجه قانونی درخواست طلاق دهد، ممکن است برخی از حقوق مانند نحله به او تعلق نگیرد.

5. گام ۵: حضانت فرزندان و ملاقات

   مانند طلاق از طرف مرد، دادگاه در مورد حضانت و ملاقات فرزندان، با در نظر گرفتن مصلحت آن ها، تصمیم گیری می کند.

6. گام ۶: صدور حکم طلاق و اجرای صیغه آن

   پس از اینکه دادگاه دلایل زن را موجه تشخیص داد و حکم طلاق صادر شد، زن می تواند با مراجعه به دفترخانه ثبت طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کند. در این نوع طلاق، معمولاً حکم دادگاه صریحاً اجازه اجرای صیغه طلاق را می دهد.

مدارک لازم برای طلاق از طرف زن

• اصل و کپی شناسنامه زن
• اصل و کپی کارت ملی زن
• اصل و کپی مصدق سند ازدواج
• گواهی عدم انصراف از مشاوره
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل یا وکالت در طلاق)
• مدارک اثبات دلیل: (گزارش پزشکی قانونی، استشهادیه شهود، اسناد مربوط به عدم پرداخت نفقه، تصاویر و پیامک های مربوط به سوءرفتار، حکم محکومیت کیفری مرد و غیره). این مدارک بسته به دلیل طلاق متفاوت هستند.

مدت زمان تقریبی روند طلاق از طرف زن

روند طلاق از طرف زن به دلیل نیاز به اثبات دلایل، معمولاً طولانی تر و پیچیده تر از طلاق از طرف مرد یا طلاق توافقی است. با در نظر گرفتن مراحل سه گانه دادگاه و نیاز به جمع آوری و ارائه مستندات، این فرآیند می تواند از ۸ ماه تا ۲ سال یا حتی بیشتر به طول انجامد.

نکات مهم در طلاق از طرف زن

• اهمیت مشاوره حقوقی: به دلیل پیچیدگی اثبات دلایل، مشاوره با یک وکیل متخصص طلاق برای زن بسیار حیاتی است. وکیل می تواند در جمع آوری مدارک، تنظیم دادخواست و دفاع موثر در دادگاه، راهنمایی های لازم را ارائه دهد.
• نقش وکالت در طلاق: اگر زن وکالت بلاعزل در طلاق داشته باشد، فرآیند به مراتب سریع تر و آسان تر خواهد بود و نیازی به اثبات دلایل پیچیده نیست.
• شرایط اثبات عسر و حرج: اثبات عسر و حرج باید کاملاً مستند و مطابق با عرف جامعه باشد. صرف ادعا بدون ارائه دلیل، مورد پذیرش دادگاه قرار نمی گیرد.

نحوه درخواست طلاق توافقی

طلاق توافقی، همان طور که از نامش پیداست، زمانی اتفاق می افتد که زوجین به صورت مشترک و با تفاهم کامل بر تمامی مسائل، تصمیم به جدایی می گیرند. این روش، سریع ترین و کم دردسرترین راه برای خاتمه دادن به زندگی مشترک است.

مبانی قانونی و توافق زوجین

در طلاق توافقی، اراده مشترک زوجین بر جدایی و همچنین توافق بر تمامی حقوق و تعهدات ناشی از طلاق، مبنای صدور رأی دادگاه است. این نوع طلاق در قانون مدنی به صراحت به عنوان یک نوع طلاق مستقل ذکر نشده، اما رویه قضایی آن را پذیرفته و تسهیل کرده است.

• تعریف طلاق توافقی: حالتی است که زن و مرد هر دو خواهان طلاق بوده و بر سر تمامی مسائل کلیدی مانند مهریه، نفقه، حضانت و ملاقات فرزندان، جهیزیه و سایر امور مالی و غیرمالی به توافق رسیده اند.
• مزایای این روش:
  • سرعت: سریع ترین نوع طلاق است و معمولاً در کوتاه ترین زمان ممکن (چند هفته تا چند ماه) به نتیجه می رسد.
  • کاهش درگیری: به دلیل توافق قبلی، درگیری ها و اختلافات در دادگاه به حداقل می رسد.
  • کاهش هزینه ها: معمولاً هزینه های دادرسی و وکالت در این روش کمتر است.
  • حفظ احترام متقابل: زوجین می توانند با حفظ احترام، به زندگی مشترک خود پایان دهند.

مراحل گام به گام طلاق توافقی

1. گام ۱: دریافت گواهی عدم انصراف از مشاوره

   حتی در طلاق توافقی نیز زوجین باید در سامانه تصمیم ثبت نام کرده و در جلسات مشاوره خانواده شرکت کنند. در این جلسات، مشاور تلاش می کند تا زوجین را به سازش دعوت کند، اما در نهایت، در صورت اصرار زوجین بر طلاق و توافق کامل آن ها، گواهی عدم انصراف از طلاق صادر می شود.

2. گام ۲: تنظیم توافق نامه جامع طلاق

   مهم ترین مرحله در طلاق توافقی، تنظیم یک توافق نامه کتبی و جامع است که تمامی موارد مربوط به طلاق در آن به وضوح ذکر شده باشد. این توافق نامه مبنای حکم دادگاه قرار می گیرد.

   جزئیات توافق: توافق نامه باید شامل موارد زیر باشد:

   • مهریه: میزان مهریه، نحوه پرداخت (بخشیدن، پرداخت کامل، تقسیط و غیره).
   • نفقه: تکلیف نفقه معوقه و نفقه ایام عده.
   • اجرت المثل و نحله: توافق بر سر دریافت یا بخشیدن آن ها.
   • جهیزیه: نحوه استرداد یا تعیین تکلیف آن.
   • حضانت فرزندان: تعیین والد حضانت کننده، حق ملاقات والد دیگر، و سهم هر یک از والدین در تأمین هزینه های فرزندان (نفقه فرزند).
   • سایر شروط: هر گونه توافق دیگر بین زوجین.
3. گام ۳: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست مشترک

   زوجین (یا وکلای آن ها) به همراه گواهی مشاوره و توافق نامه، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست طلاق توافقی را ثبت می کنند. این دادخواست به صورت مشترک توسط زوجین یا وکلایشان تنظیم می شود.

4. گام ۴: پیگیری پرونده در دادگاه خانواده

   پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع می شود.

   روند تک مرحله ای: در طلاق توافقی، معمولاً پرونده تنها در دادگاه بدوی (خانواده) رسیدگی می شود و نیاز به مراحل تجدیدنظر و دیوان عالی کشور نیست، زیرا طرفین از قبل بر تمامی مسائل توافق کرده اند و حق اعتراض را از خود سلب می کنند. دادگاه صرفاً صحت توافقات را بررسی کرده و گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.

5. گام ۵: اجرای صیغه طلاق در دفترخانه

   با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش (که معمولاً سه ماه اعتبار دارد) و مدارک شناسایی، زوجین (یا وکلای آن ها) به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق جاری و ثبت رسمی می شود.

مدارک لازم برای طلاق توافقی

• اصل و کپی شناسنامه زوجین
• اصل و کپی کارت ملی زوجین
• اصل و کپی مصدق سند ازدواج
• گواهی عدم انصراف از مشاوره
• توافق نامه جامع طلاق (که به امضای هر دو طرف رسیده باشد)
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل)

مدت زمان تقریبی روند طلاق توافقی

طلاق توافقی، سریع ترین روش طلاق است. بسته به شلوغی دادگاه ها و دفاتر خدمات قضایی، این فرآیند می تواند از ۲ هفته تا ۲ ماه به طول انجامد. این زمان بندی مشروط بر آن است که تمامی مدارک کامل باشد و زوجین بر سر تمامی مسائل به تفاهم قطعی رسیده باشند و اعتراضی صورت نگیرد.

نکات مهم در طلاق توافقی

• اعتبار توافق نامه: توافق نامه طلاق از اهمیت بالایی برخوردار است. باید تمامی جزئیات به دقت در آن ذکر شود تا در آینده مشکلی ایجاد نشود. بهتر است این توافق نامه توسط وکیل تنظیم شود.
• امکان رجوع از توافق: هر یک از طرفین تا قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش و حتی در برخی موارد تا قبل از ثبت نهایی طلاق در دفترخانه، می توانند از توافق خود رجوع کنند. در این صورت، پرونده از حالت توافقی خارج شده و به طلاق یک جانبه (از طرف زن یا مرد) تبدیل می شود که زمان برتر خواهد بود.
• نقش وکیل واحد: بسیاری از زوجین برای سرعت بخشیدن و کاهش هزینه ها، هر دو وکیل واحدی را برای پرونده طلاق توافقی خود انتخاب می کنند. این امر قانونی است و می تواند فرآیند را تسهیل کند.

مقایسه جامع انواع طلاق

برای درک بهتر تفاوت های بین انواع طلاق، می توانیم آن ها را در یک جدول مقایسه ای جامع بررسی کنیم:

ویژگی	طلاق از طرف مرد	طلاق از طرف زن	طلاق توافقی
نیاز به دلیل	خیر (با پرداخت حقوق کامل)	بله (اثبات عسر و حرج، شروط ضمن عقد، وکالت در طلاق)	خیر (مبنا توافق زوجین است)
مدت زمان تقریبی	۶ ماه تا بیش از ۱ سال	۸ ماه تا بیش از ۲ سال	۲ هفته تا ۲ ماه
تعداد مراحل دادگاهی	سه مرحله (بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی)	سه مرحله (بدوی، تجدیدنظر، دیوان عالی)	معمولاً یک مرحله (بدوی)
هزینه ها (حدودی)	متوسط تا بالا (با توجه به حقوق مالی زن)	بالا (به دلیل نیاز به اثبات و طولانی شدن روند)	متوسط به پایین
تأثیر اعتراض طرف مقابل	اعتراض زن به حقوق مالی می تواند روند را طولانی کند.	اعتراض مرد به دلایل زن می تواند روند را طولانی کند.	معمولاً اعتراض وجود ندارد، مگر انصراف از توافق.
نحوه تعیین حقوق مالی	دادگاه مرد را مکلف به پرداخت تمامی حقوق می کند (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله).	دادگاه حقوق مالی زن را بر اساس قوانین (مهریه، نفقه، اجرت المثل) تعیین می کند.	زوجین بر سر تمامی حقوق مالی توافق می کنند.
لزوم مشاوره	بله (گواهی عدم انصراف)	بله (گواهی عدم انصراف)	بله (گواهی عدم انصراف)

مدارک عمومی و هزینه های درخواست طلاق

برای شروع فرآیند طلاق، جدای از مدارک خاص هر نوع طلاق، یک سری مدارک عمومی وجود دارد که برای تمامی متقاضیان لازم است. همچنین، آگاهی از هزینه های مربوط به این فرآیند، به مدیریت بهتر امور کمک می کند.

مدارک عمومی لازم برای درخواست طلاق

این مدارک پایه و اساسی هستند که در تمامی انواع طلاق باید تهیه و به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگاه ارائه شوند:

• شناسنامه و کارت ملی زوجین: ارائه اصل و کپی از هر دو مدرک برای تأیید هویت الزامی است.
• اصل سند ازدواج: یا کپی مصدق آن (برابر اصل شده). این سند، مدرک اصلی برای اثبات وقوع عقد نکاح است.
• گواهی عدم انصراف از مشاوره: که پس از اتمام جلسات مشاوره خانواده در سامانه تصمیم صادر می شود.
• وکالت نامه: در صورتی که زوجین یا یکی از آن ها وکیل گرفته باشند، اصل و کپی وکالت نامه باید ارائه شود.
• گواهی عدم بارداری یا گواهی بکارت (برای طلاق خلع یا مبارات): در برخی انواع طلاق (مانند طلاق خلع یا مبارات که زن در ازای بخشش مالی طلاق می گیرد) و برای زنانی که به سن یائسگی نرسیده اند، ارائه گواهی عدم بارداری از سوی پزشک معتمد یا گواهی بکارت (در صورت باکره بودن زن) ضروری است.

هزینه های درخواست طلاق

هزینه های طلاق بسته به نوع طلاق، مدت زمان پرونده، نیاز به وکیل و سایر فاکتورها می تواند متفاوت باشد. در ادامه به تفکیک و حدود قیمت ها اشاره می شود:

1. هزینه ثبت نام سامانه ثنا: این هزینه نسبتاً کم است و برای احراز هویت و دریافت کد ثنا پرداخت می شود.
2. هزینه جلسات مشاوره: در صورت مراجعه به مراکز مشاوره خصوصی، هزینه ای برای هر جلسه مشاوره باید پرداخت شود. این هزینه توسط سازمان بهزیستی یا نهادهای مرتبط تعیین می شود.
3. هزینه دادخواست و خدمات قضایی:
   • هزینه ثبت دادخواست طلاق: مبلغی مشخص است که برای ثبت هر دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت می شود.
   • هزینه دادرسی: شامل هزینه هایی است که در طول مراحل دادگاه برای هر پرونده قضایی پرداخت می شود. این هزینه بر اساس تعرفه قوه قضائیه است.
   • هزینه ابطال تمبر: برای مراحل مختلف دادگاه و در صورت نیاز به کارشناسی یا درخواست های دیگر، هزینه هایی برای ابطال تمبر لازم است.
4. هزینه وکیل: هزینه وکیل طلاق بر اساس تعرفه کانون وکلا، میزان تجربه وکیل، پیچیدگی پرونده و توافق بین موکل و وکیل تعیین می شود. این هزینه می تواند بخش قابل توجهی از کل هزینه ها را تشکیل دهد و از چند میلیون تومان تا ده ها میلیون تومان متغیر است. در طلاق توافقی، ممکن است زوجین یک وکیل واحد بگیرند که هزینه را کاهش می دهد.
5. هزینه ثبت طلاق در دفترخانه: پس از صدور حکم یا گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، برای جاری شدن صیغه طلاق و ثبت رسمی آن در دفترخانه، مبلغی به عنوان حق الزحمه دفترخانه باید پرداخت شود.
6. هزینه های جانبی: شامل هزینه های مربوط به دریافت کپی مصدق مدارک، گزارش پزشکی قانونی، کارشناسی (در صورت لزوم)، ایاب و ذهاب و غیره.

به طور کلی، طلاق توافقی کمترین هزینه را در پی دارد، در حالی که طلاق از طرف زن به دلیل نیاز به اثبات و طولانی شدن روند، معمولاً پرهزینه ترین نوع طلاق محسوب می شود.

آگاهی از تمامی مدارک لازم و برآورد هزینه های طلاق، قدمی مهم در مدیریت این فرآیند است و می تواند از اتلاف وقت و منابع جلوگیری کند.

سوالات متداول

آیا بدون وکیل می توان درخواست طلاق داد؟

بله، از نظر قانونی امکان ثبت درخواست طلاق بدون وکیل وجود دارد. اما فرآیند طلاق، به خصوص طلاق از طرف زن یا مرد، دارای پیچیدگی های حقوقی، اداری و دادرسی فراوانی است. حضور وکیل می تواند در تنظیم صحیح دادخواست، ارائه دلایل و مدارک کافی، دفاع مؤثر در دادگاه، سرعت بخشیدن به روند پرونده و حفظ حقوق طرفین بسیار کمک کننده باشد. در طلاق توافقی نیز، حتی اگر زوجین بر تمامی مسائل توافق کرده باشند، وجود وکیل (حتی یک وکیل مشترک) به جهت تضمین اعتبار توافق نامه و جلوگیری از مشکلات احتمالی بعدی توصیه می شود.

حداقل و حداکثر مدت زمان طلاق چقدر است؟

مدت زمان طلاق بسته به نوع آن متفاوت است. طلاق توافقی معمولاً سریع ترین روش است و ممکن است از ۲ هفته تا ۲ ماه به طول انجامد. طلاق از طرف مرد، با توجه به نیاز به پرداخت حقوق مالی زن و احتمال اعتراضات، می تواند از ۶ ماه تا ۱ سال یا بیشتر زمان ببرد. پیچیده ترین و طولانی ترین نوع، طلاق از طرف زن است که به دلیل لزوم اثبات دلایل موجه و طی کردن مراحل سه گانه قضایی، ممکن است از ۸ ماه تا ۲ سال و حتی بیشتر به طول بینجامد. عوامل دیگری مانند شلوغی دادگاه ها، همکاری یا عدم همکاری طرفین و کامل بودن مدارک نیز بر این زمان تأثیرگذار هستند.

تکلیف مهریه در انواع مختلف طلاق چیست؟

تکلیف مهریه در هر نوع طلاق متفاوت است:

• طلاق از طرف مرد: مرد موظف است تمامی مهریه را (به صورت یکجا یا قسط بندی شده در صورت اثبات اعسار) به زن بپردازد.
• طلاق از طرف زن: اگر طلاق به دلیل عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد باشد، زن مستحق دریافت تمامی مهریه است. اما در برخی موارد خاص طلاق خلع یا مبارات (که زن به دلیل کراهت از مرد طلاق می خواهد)، زن باید تمام یا قسمتی از مهریه یا مال دیگری را به مرد ببخشد تا طلاق جاری شود.
• طلاق توافقی: زوجین بر سر میزان مهریه و نحوه پرداخت آن به توافق می رسند. این توافق می تواند شامل بخشش کامل مهریه، دریافت قسمتی از آن، یا تقسیط باشد.

بعد از طلاق چه مدت می توان مجدد ازدواج کرد؟

برای زن، پس از طلاق، رعایت عده طلاق الزامی است. مدت زمان عده طلاق برای زنی که باردار نیست و یائسه هم نشده باشد، سه طهر یا سه ماه و ۱۰ روز (اگر عادت ماهانه نشود) است. در طول این مدت، زن نمی تواند مجدداً ازدواج کند. اگر زن باردار باشد، عده تا زمان وضع حمل او ادامه دارد. برای زن یائسه و زنی که باکره است، عده طلاق وجود ندارد و می توانند بلافاصله پس از ثبت طلاق ازدواج کنند. مرد پس از طلاق، بلافاصله می تواند ازدواج کند، مگر اینکه بخواهد با خواهر همسر سابقش ازدواج کند که در این صورت باید عده زن سابقش تمام شده باشد.

آیا در دوران بارداری می توان درخواست طلاق داد؟

بله، درخواست طلاق در دوران بارداری امکان پذیر است. در صورت بارداری زن، طلاق صیغه رجعی (قابل رجوع) نخواهد بود. عده طلاق در این حالت، تا زمان وضع حمل (به دنیا آمدن فرزند) است. در مورد حضانت فرزند پس از تولد نیز دادگاه بر اساس مصلحت طفل تصمیم گیری می کند. همچنین، نفقه زن باردار تا زمان وضع حمل بر عهده مرد است.

چگونه می توان از طلاق توافقی انصراف داد؟

در طلاق توافقی، هر یک از زوجین می تواند تا قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه و حتی در برخی موارد، تا قبل از ثبت نهایی طلاق در دفترخانه، از توافق خود انصراف دهد. این انصراف باید به صورت کتبی به دادگاه اعلام شود. با انصراف یکی از طرفین، ماهیت پرونده از طلاق توافقی خارج شده و به طلاق از طرف زن یا طلاق از طرف مرد تبدیل می شود که نیازمند طی کردن مراحل قانونی و اثبات دلایل خواهد بود و زمان و هزینه های بیشتری در پی دارد.

اگر مرد در دسترس نباشد، زن چگونه می تواند طلاق بگیرد؟

در صورتی که مرد غائب باشد یا از حضور در دادگاه سر باز زند، زن می تواند از طریق دادگاه درخواست طلاق دهد. راه هایی برای این منظور وجود دارد:

• طلاق به دلیل غیبت طولانی مرد: اگر مرد به مدت چهار سال تمام غایب باشد و نشانی از او در دست نباشد، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.
• طلاق به دلیل ترک انفاق: اگر مرد نفقه زن را به مدت حداقل ۶ ماه نپردازد و امکان اجبار او به پرداخت نفقه نیز وجود نداشته باشد، زن می تواند به دلیل عسر و حرج ناشی از ترک انفاق، درخواست طلاق دهد.
• طلاق به دلیل عسر و حرج: در صورتی که عدم دسترسی به مرد یا عدم حضور او در زندگی مشترک، باعث ایجاد وضعیت عسر و حرج برای زن شده باشد، زن می تواند با اثبات آن در دادگاه، درخواست طلاق کند.
• اعلام مجهول المکان بودن: در چنین مواردی، دادگاه از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار، تلاش می کند تا مرد را از تشکیل جلسه دادرسی مطلع کند و در صورت عدم حضور مرد، دادگاه رأی مقتضی را صادر خواهد کرد.

نتیجه گیری: گام های بعدی و اهمیت حمایت حقوقی و روانی

تصمیم به طلاق و طی کردن فرآیندهای قانونی آن، یکی از دشوارترین مراحل زندگی هر فرد است. همان طور که در این راهنما به تفصیل بررسی شد، نحوه درخواست طلاق در ایران بسته به اینکه از طرف مرد باشد، زن یا به صورت توافقی، مسیرهای متفاوتی دارد که هر کدام نیازمند آگاهی دقیق از قوانین، مدارک و مراحل اداری و قضایی خاص خود هستند.

چه در ابتدای مسیر باشید و به دنبال اطلاعات اولیه، چه در میانه راه و درگیر پیچیدگی های حقوقی، درک عمیق این فرآیند حیاتی است. از ثبت نام در سامانه ثنا و شرکت در جلسات مشاوره گرفته تا تنظیم دادخواست، ارائه مدارک و پیگیری پرونده در دادگاه، هر گامی نیازمند دقت و توجه است. پرداخت حقوق مالی زن، حضانت فرزندان و جزئیات توافقات در طلاق توافقی، از جمله مهم ترین مسائلی هستند که باید به درستی مدیریت شوند.

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فشارهای روانی ناشی از جدایی، توصیه اکید می شود که در طول این فرآیند، از مشاوره حقوقی تخصصی و همچنین حمایت های روانشناسی بهره مند شوید. یک وکیل مجرب می تواند راهنمای شما در پیچ و خم های قانونی باشد و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند. همچنین، یک مشاور روانشناس می تواند به شما در مدیریت احساسات، کاهش استرس و گذار سالم تر از این مرحله از زندگی کمک کند.

اکنون که با چگونگی درخواست طلاق و جزئیات مربوط به آن آشنا شدید، گام بعدی شما می تواند مراجعه به مراکز مشاوره حقوقی معتبر برای دریافت راهنمایی های اختصاصی و متناسب با شرایط خودتان باشد. آمادگی، آگاهی و حمایت مناسب، بهترین ابزار شما برای عبور از این دوران حساس است.