کوه قلاقیران نگین درخشان طبیعت ایلام تنها یک ارتفاعات نیست بلکه نمادی استوار از هویت جغرافیایی و فرهنگی این استان کهن محسوب می شود. این کوه باشکوه با قله های صخره ای و دامنه پوشیده از جنگل های بلوط چشم اندازی بی نظیر از زیبایی های زاگرس را به نمایش می گذارد و هرساله میزبان علاقه مندان به طبیعت گردی کوهنوردی و تاریخ است. شناخت موقعیت دقیق ویژگی های طبیعی منحصربه فرد و اهمیت تاریخی قلاقیران درک عمیق تری از جایگاه این پدیده طبیعی در اکوسیستم منطقه و فرهنگ مردم ایلام به ما می دهد. این مقاله با جزئیات کامل به معرفی این کوه از موقعیت جغرافیایی و تاریخچه نام گذاری تا پوشش گیاهی آب و هوا فعالیت های گردشگری و چالش های زیست محیطی آن می پردازد تا راهنمای جامعی برای کسانی باشد که قصد سفر به این منطقه یا کسب اطلاعات درباره آن را دارند.
کوه قلاقیران یکی از برجسته ترین عارضه های طبیعی در استان ایلام در فاصله بسیار نزدیکی از مرکز استان یعنی شهر ایلام قرار گرفته است. این کوه با عظمت در حدود ۵ کیلومتری غرب شهر ایلام واقع شده و بخشی از شهرستان چوار و در محدوده بخش مرکزی این شهرستان محسوب می شود. قلاقیران به عنوان یکی از ارتفاعات مهم رشته کوه زاگرس نمایانگر عینی طبیعت کوهستانی و بکر این ناحیه از غرب ایران است. موقعیت جغرافیایی آن به گونه ای است که از یک سو به مناطق جنگلی و تفرجگاه های محبوبی چون ششدار و منجل نزدیک است و از سوی دیگر چشم اندازی گسترده و پانورامیک از شهر ایلام و دشت های اطراف را فراهم می آورد. این نزدیکی به شهر و در عین حال حفظ بکر بودن نسبی طبیعت قلاقیران را به مقصدی سهل الوصول برای طبیعت دوستان و کوهنوردان تبدیل کرده است.
نام گذاری کوه قلاقیران ریشه در زبان کردی دارد و ترکیب دو واژه «قلا» و «قیران» است. واژه «قلا» در گویش محلی مردم ایلام و مناطق کردنشین به معنای قلعه است و اشاره به وجود بقایای یک سازه باستانی شبیه به قلعه در نزدیکی یا بر فراز این کوه دارد. در مورد بخش دوم نام «قیران» دو روایت اصلی وجود دارد؛ برخی آن را به معنای «پرنده» می دانند و معتقدند به دلیل پرواز پرندگان بر فراز قله های بلند و صخره ای کوه که شبیه به قلعه ای طبیعی است این نام انتخاب شده است. روایت دیگر که در لغت نامه دهخدا نیز به آن اشاره شده «قیران» را به معنای کوه کوچک و جداافتاده از کوه های اصلی می داند که می تواند توصیفی از موقعیت این کوه نسبت به رشته کوه زاگرس باشد. اهمیت تاریخی قلاقیران تنها به نام آن محدود نمی شود؛ وجود بقایای قلعه ای باستانی که قدمت آن به دوره اشکانیان بازمی گردد نشان از استفاده استراتژیک از این موقعیت مرتفع برای دیده بانی و حفاظت در دوران کهن دارد و به این کوه جایگاهی ویژه در تاریخ منطقه بخشیده است.
کوه قلاقیران ایلام مجموعه ای از ویژگی های طبیعی خیره کننده را در خود جای داده که آن را به یکی از جذاب ترین نقاط استان برای گردشگران و طبیعت گردان تبدیل کرده است. ساختار زمین شناسی این کوه عمدتاً از سنگ های رسوبی تشکیل شده که در طول هزاران سال و در اثر فرسایش و عوامل طبیعی شکل گرفته اند و قله ها و صخره هایی با اشکال خاص ایجاد کرده اند. دامنه ها و نواحی اطراف کوه پوشیده از جنگل های انبوه بلوط و دشت های سرسبز است که تنوع زیستی غنی منطقه را بازتاب می دهد. وجود منابع آبی متعدد از جمله چشمه های دائمی و فصلی و همچنین آبشار سرطاف در نزدیکی آن طراوت و سرسبزی این منطقه را تضمین کرده و زیستگاه مناسبی برای گونه های متنوع گیاهی و جانوری فراهم آورده است. این ویژگی ها در کنار چشم اندازهای وسیع از فراز کوه قلاقیران را به مقصدی ایده آل برای فعالیت های مرتبط با طبیعت تبدیل کرده است.
منطقه کوه قلاقیران به دلیل قرارگیری در دامنه غربی رشته کوه زاگرس از تنوع زیستی قابل توجهی در زمینه پوشش گیاهی و جانوری برخوردار است. دامنه های این کوه با جنگل های متراکم درختان بلوط پوشیده شده اند که نماد اصلی پوشش گیاهی زاگرس هستند. علاوه بر بلوط گونه های دیگری نظیر بادام کوهی زالزالک ارژن داغدان و ارغوان وحشی نیز در این ناحیه دیده می شوند. در فصل بهار و اوایل تابستان دشت ها و مراتع اطراف کوه با رویش انواع گل های وحشی رنگارنگ به ویژه شقایق جلوه ای بی نهایت زیبا پیدا می کنند. این منطقه همچنین زیستگاه مناسبی برای گونه های مختلف جانوری است؛ پستاندارانی نظیر کل و بز قوچ و میش گرگ روباه و انواع جوندگان در این ناحیه زندگی می کنند. تنوع پرندگان نیز در قلاقیران چشمگیر است و گونه های بومی و مهاجر فصلی متعددی از جمله کبک تیهو عقاب و انواع گنجشک سانان در این اکوسیستم دیده می شوند. مناطق شکار ممنوع اطراف کوه به حفظ این تنوع زیستی کمک کرده اند.
کوه قلاقیران و نواحی اطراف آن دارای آب و هوای کوهستانی معتدل هستند که تحت تأثیر ارتفاع و موقعیت جغرافیایی آن در رشته کوه زاگرس قرار دارد. تابستان ها در این منطقه معمولاً معتدل و دلپذیر است و هوای خنک کوهستان پناهگاهی از گرمای دشت ها فراهم می کند. بهار فصلی ایده آل برای بازدید است؛ هوا مطبوع طبیعت سرسبز و چشمه ها پرآب هستند و دشت ها مملو از گل های وحشی می شوند. پاییز با رنگارنگ شدن برگ درختان بلوط مناظر زیبایی را خلق می کند و هوای خنک و دل انگیز آن برای پیاده روی و عکاسی بسیار مناسب است. زمستان ها در قلاقیران سرد و پربرف است و دما می تواند به زیر صفر درجه برسد. بارش برف در ارتفاعات کوه منظره ای تماشایی ایجاد می کند اما تردد و فعالیت در این فصل نیازمند تجهیزات و آمادگی بیشتری است. میانگین بارش سالانه در این منطقه قابل توجه است و منابع آبی کوه را تغذیه می کند.
کوه قلاقیران با توجه به طبیعت بکر و موقعیت جغرافیایی خود فرصت های متنوعی را برای فعالیت های گردشگری و تفریحی فراهم می آورد. یکی از اصلی ترین این فعالیت ها کوهنوردی و صعود به قله های کوه است که برای علاقه مندان به چالش های فیزیکی و تجربه مناظر از ارتفاع بالا جذابیت دارد. طبیعت زیبا و چشم اندازهای وسیع قلاقیران آن را به مکانی عالی برای عکاسی تبدیل کرده است؛ از ثبت تصاویر دشت های پرگل در بهار گرفته تا جنگل های رنگارنگ در پاییز و قله های برفی در زمستان. دامنه های سرسبز و مناطق هموارتر اطراف کوه محیطی ایده آل برای پیک نیک های خانوادگی و دوستانه فراهم می کنند. علاوه بر این تنوع گونه های پرندگان در این منطقه فرصت مناسبی برای علاقه مندان به پرنده نگری و مطالعه حیات وحش ایجاد می کند. طبیعت گردی و پیاده روی در مسیرهای کوهستانی نیز از دیگر فعالیت های محبوبی است که می توان در قلاقیران انجام داد و از هوای پاک و آرامش طبیعت لذت برد.
صعود به کوه قلاقیران به دلیل شیب نسبتاً تند و مسیرهای صخره ای در برخی نقاط بیشتر به کوهنوردان و صخره نوردان حرفه ای و نیمه حرفه ای توصیه می شود. مسیرهای صعود به قله چالش برانگیز هستند و نیازمند آمادگی جسمانی مناسب و تجربه کوهنوردی هستند. بهترین زمان برای اقدام به صعود فصول بهار و تابستان است که آب و هوا معتدل تر و شرایط مسیر مساعدتر است. صعود در فصول سرد سال به خصوص زمستان به دلیل بارش برف یخبندان و سرمای شدید بسیار دشوار و خطرناک است و تنها برای کوهنوردان با تجربه بالا و تجهیزات کامل توصیه می شود. برای صعود ایمن همراه داشتن تجهیزات استاندارد کوهنوردی شامل کفش مناسب لباس لایه ای کلاه دستکش کوله پشتی باتوم تجهیزات ناوبری (مانند GPS یا قطب نما و نقشه) کیت کمک های اولیه و مقدار کافی آب و غذا ضروری است. همچنین توصیه می شود صعود به صورت گروهی و با راهنمایی افراد آشنا به منطقه انجام شود و از صعود انفرادی به ویژه در هوای نامساعد یا پس از غروب آفتاب پرهیز گردد.
دسترسی به کوه قلاقیران از طریق مسیرهای مختلفی امکان پذیر است که اصلی ترین آن ها از طریق شهر ایلام می گذرد. شهر ایلام در فاصله بسیار کمی حدود ۵ کیلومتری در غرب این کوه واقع شده و جاده های ارتباطی از شهر به سمت مناطق اطراف کوه از کیفیت مناسبی برخوردارند. یکی از مسیرهای رایج برای دسترسی به دامنه های قلاقیران استفاده از جاده ایلام به سمت کرمانشاه است که در نزدیکی منطقه جنگلی ششدار قرار دارد و از آنجا می توان به سمت کوه رفت. مسیر دیگری نیز از سمت شهرستان چوار به سمت کوه وجود دارد. برای کسانی که از مناطق دورتر سفر می کنند می توان با خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی خود را به شهر ایلام رساند و سپس با تاکسی یا خودروی کرایه ای به سمت دامنه های کوه حرکت کرد. علاوه بر مسیرهای جاده ای مسیرهای پیاده روی و کوهنوردی نیز از برخی روستاها و مناطق اطراف به سمت دامنه ها و قله های قلاقیران وجود دارند که برای علاقه مندان به طبیعت گردی عمیق تر مناسب هستند.
برای اقامت در نزدیکی کوه قلاقیران گزینه های متنوعی وجود دارد که متناسب با سلیقه و امکانات گردشگران قابل انتخاب هستند. نزدیک ترین و راحت ترین گزینه اقامت در شهر ایلام است که انواع هتل ها مسافرخانه ها و سوئیت های اجاره ای را با امکانات رفاهی کامل ارائه می دهد. از شهر ایلام می توان به راحتی و در زمان کوتاهی به کوه قلاقیران دسترسی پیدا کرد. گزینه دیگر برای علاقه مندان به تجربه نزدیک تر به طبیعت کمپینگ در دامنه ها و مناطق اطراف کوه است. این منطقه در فصول بهار و تابستان برای برپایی چادر و اقامت شبانه در طبیعت بسیار دلپذیر است اما نیازمند همراه داشتن تجهیزات کامل کمپینگ است. علاوه بر این در برخی از روستاهای اطراف کوه قلاقیران امکان اجاره خانه های روستایی برای اقامت کوتاه مدت وجود دارد که فرصتی برای آشنایی با زندگی محلی و فرهنگ بومی منطقه فراهم می آورد و تجربه ای متفاوت از سفر را ارائه می دهد.
کمپینگ در دامنه های کوه قلاقیران به خصوص در فصول معتدل سال مانند بهار و تابستان تجربه ای لذت بخش و به یادماندنی برای طبیعت دوستان است. هوای مطبوع آرامش طبیعت و چشم اندازهای زیبا این منطقه را به مکانی عالی برای برپایی چادر و گذراندن شب در فضای باز تبدیل کرده است. برخلاف برخی مناطق حفاظت شده محدودیت سخت گیرانه ای برای کمپینگ در دشت ها و جنگل های اطراف قلاقیران وجود ندارد اما رعایت اصول حفظ محیط زیست و نظافت ضروری است. برای کمپینگ ایمن و راحت همراه داشتن تجهیزات کامل و مناسب حیاتی است. این تجهیزات شامل چادر با کیفیت کیسه خواب متناسب با دمای هوا زیرانداز وسایل پخت وپز (اجاق سفری ظروف) آب آشامیدنی کافی مواد غذایی فاسدنشدنی چراغ قوه یا هدلایت کیت کمک های اولیه لباس گرم و وسایل بهداشتی شخصی می شود. انتخاب مکانی مناسب و امن برای برپایی چادر دور از مسیرهای آبی و مناطق پرخطر نیز اهمیت دارد. تجربه خوابیدن زیر آسمان پرستاره و بیدار شدن با صدای طبیعت در قلاقیران خاطره ای فراموش نشدنی خواهد بود.
اطراف کوه قلاقیران علاوه بر خود کوه دارای چندین جاذبه طبیعی و تفریحی دیگر نیز هست که بازدید از آن ها می تواند سفر به این منطقه را کامل تر کند. این جاهای دیدنی اغلب در نزدیکی کوه و در مسیرهای دسترسی به آن قرار گرفته اند. گشت و گذار در این مناطق اطراف قلاقیران فرصت های بیشتری برای لذت بردن از طبیعت بکر ایلام و آشنایی با ویژگی های جغرافیایی و فرهنگی منطقه فراهم می آورد و برنامه سفر را متنوع تر می سازد. نزدیکی این جاذبه ها به یکدیگر امکان بازدید از چندین نقطه را در یک سفر فراهم می کند و به گردشگران اجازه می دهد تا از زیبایی های متفاوت منطقه از جنگل های انبوه گرفته تا چشمه های زلال و مناطق روستایی بهره مند شوند.
منطقه جنگلی ششدار یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین تفرجگاه های طبیعی در نزدیکی کوه قلاقیران و شهر ایلام است. این منطقه در حدود ۵ کیلومتری غرب شهر ایلام و در مسیر جاده ایلام به کرمانشاه واقع شده است. نام «ششدار» که گفته می شود در اصل «شیش دار» بوده در گویش محلی به معنای منطقه ای پوشیده از درختان انبوه است و به خوبی گویای ویژگی بارز آن است. ششدار با داشتن درختان کهن سال بلوط فضای جنگلی بسیار زیبایی را ایجاد کرده که برای پیاده روی پیک نیک و گذراندن اوقات فراغت در طبیعت بسیار مناسب است. در فصول بهار و تابستان دشت ها و میان جنگل ششدار با رویش گل های وحشی و شقایق های رنگارنگ منظره ای چشم نواز پیدا می کنند. این منطقه به دلیل نزدیکی به شهر و دسترسی آسان یکی از پاتوق های اصلی مردم ایلام و گردشگران برای استفاده از طبیعت در روزهای تعطیل است.
تفرجگاه منجل یکی دیگر از مناطق طبیعی جذاب در نزدیکی کوه قلاقیران و منطقه ششدار است. این تفرجگاه با فضایی سرسبز و دلنشین مکانی مناسب برای استراحت پیک نیک و لذت بردن از طبیعت اطراف است. منجل نیز مانند ششدار در نزدیکی مسیرهای اصلی دسترسی به قلاقیران قرار گرفته و به همین دلیل اغلب گردشگرانی که به قصد بازدید از کوه یا جنگل ششدار به منطقه سفر می کنند از این تفرجگاه نیز بازدید می کنند. وجود درختان و فضای سبز در منجل محیطی آرامش بخش را برای گذراندن ساعاتی در دل طبیعت فراهم آورده و آن را به یکی از مقاصد محبوب برای خانواده ها در روزهای تعطیل تبدیل کرده است. هوای پاک و محیط طبیعی منجل فرصت مناسبی برای دوری از هیاهوی شهر و تجدید قوا در کنار طبیعت فراهم می آورد.
محله سلطان آباد روستایی کوچک و خوش آب وهوا در نزدیکی کوه قلاقیران و در حدفاصل تفرجگاه های ششدار و منجل قرار گرفته است. این روستای کم جمعیت با وجود تعداد اندک خانوار دارای زیبایی های طبیعی قابل توجهی است که آن را به مقصدی برای گردشگران محلی و علاقه مندان به طبیعت روستایی تبدیل کرده است. وجود چشمه های پرآب و باغ های سرسبز طراوت خاصی به این محله بخشیده است. رودها و جویبارهای زلال جاری در این منطقه فرصت مناسبی برای آب تنی و لذت بردن از خنکی آب در فصول گرم سال فراهم می آورند. پیاده روی در کوچه باغ های سلطان آباد و تماشای زندگی ساده روستایی در کنار طبیعت بکر تجربه ای دلنشین و متفاوت از بازدید از منطقه قلاقیران ارائه می دهد و نشان دهنده تنوع جاذبه های طبیعی در اطراف این کوه است.
کوه قلاقیران با وجود زیبایی های طبیعی فراوان و اهمیت اکولوژیکی مانند بسیاری از مناطق طبیعی دیگر در معرض چالش ها و تهدیدات زیست محیطی قرار دارد که حفاظت از آن را ضروری می سازد. یکی از اصلی ترین این تهدیدات جنگل زدایی و تخریب پوشش گیاهی به ویژه درختان بلوط به دلایل مختلفی از جمله تبدیل اراضی بهره برداری بی رویه از چوب و آتش سوزی است. چرای بیش از حد دام در مراتع کوه نیز می تواند به تخریب پوشش گیاهی و فرسایش خاک منجر شود. افزایش حضور گردشگران در صورت عدم مدیریت صحیح می تواند باعث افزایش زباله و آلودگی محیط زیست کوه و دامنه های آن گردد. تخریب زیستگاه های طبیعی به دلیل فعالیت های انسانی تنوع گونه های جانوری منطقه را نیز تهدید می کند. حفاظت از اکوسیستم قلاقیران نیازمند افزایش آگاهی عمومی مشارکت جوامع محلی و اقدامات جدی از سوی نهادهای مسئول برای پایش حفاظت و اجرای قوانین زیست محیطی است.
کوه قلاقیران کجاست؟
کوه قلاقیران در استان ایلام در فاصله حدود ۵ کیلومتری غرب شهر ایلام و در شهرستان چوار قرار دارد.
ارتفاع کوه قلاقیران چقدر است؟
ارتفاع کوه قلاقیران حدود ۲۱۵۲ متر از سطح دریا است.
آیا کوه قلاقیران یک کوه آتشفشانی است؟
خیر کوه قلاقیران بخشی از رشته کوه زاگرس است و ساختار آن عمدتاً از سنگ های رسوبی تشکیل شده و یک کوه آتشفشانی نیست.
علت نام گذاری کوه قلاقیران چیست؟
نام «قلاقیران» از دو بخش «قلا» به معنای قلعه (اشاره به بقایای قلعه باستانی) و «قیران» به معنای پرنده یا کوه کوچک جدا افتاده گرفته شده است.
بهترین زمان صعود به کوه قلاقیران چه وقت است؟
بهترین زمان برای صعود به کوه قلاقیران فصول بهار و تابستان است که آب و هوا معتدل تر و شرایط مسیر مساعدتر است.
برای صعود به کوه قلاقیران چه چیزهایی با خودمان ببریم؟
برای صعود لازم است تجهیزات استاندارد کوهنوردی شامل کفش و لباس مناسب کوله پشتی آب و غذا کیت کمک های اولیه و تجهیزات ناوبری را همراه داشته باشید.
چطور به کوه قلاقیران ایلام برویم؟
می توانید از طریق شهر ایلام یا جاده ایلام به کرمانشاه (نزدیک منطقه ششدار) با خودروی شخصی یا تاکسی به دامنه های کوه دسترسی پیدا کنید.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "کوه قلاقیران و موقعیت جغرافیایی و ویژگی های طبیعی آن" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "کوه قلاقیران و موقعیت جغرافیایی و ویژگی های طبیعی آن"، کلیک کنید.