گذشته فرودگاه ناریتا Narita Airport

فرودگاه ناریتا در ژاپن نه تنها یک گره حمل ونقل هوایی مهم برای شرق آسیاست بلکه نمادی از یک تاریخ پرفراز و نشیب و مناقشات عمیق اجتماعی و سیاسی است. این فرودگاه که امروزه به عنوان اصلی ترین دروازه ورودی به ژاپن برای بسیاری از مسافران بین المللی شناخته می شود داستانی پیچیده از آغاز ساخت تا بهره برداری و حتی تا به امروز دارد که با مقاومت های مردمی تاخیرهای طولانی و چالش های عمرانی گره خورده است. درک گذشته این فرودگاه برای شناخت بهتر وضعیت فعلی آن و نقش آن در شبکه حمل ونقل هوایی ژاپن ضروری است. این مقاله به ریشه های مشکلات روند ساخت و تاثیرات بلندمدت آن بر فرودگاه ناریتا و سایر فرودگاه های توکیو می پردازد.

فرودگاه بین المللی ناریتا (Narita International Airport) که با کد یاتا NRT شناخته می شود امروزه مهم ترین مرکز ورودی برای گردشگران و مسافران تجاری به ژاپن است و بیش از نیمی از ترافیک هوایی بین المللی این کشور را به خود اختصاص می دهد. این فرودگاه در شهر ناریتا در استان چیبا واقع شده و با وجود اینکه حدود ۶۰ کیلومتر با مرکز توکیو فاصله دارد به دلیل اهمیتش اغلب با نام «فرودگاه ناریتا توکیو» شناخته می شود. با وجود امکانات مدرن و جایگاه بین المللی آن ناریتا سابقه ای پرچالش و داستانی ناگفته از مقاومت ها و درگیری ها دارد که سایه آن همچنان بر فعالیت هایش سنگینی می کند.

دهه ۱۹۶۰ میلادی با رشد سریع اقتصادی ژاپن و افزایش چشمگیر سفرهای هوایی همراه بود. فرودگاه هاندا (Haneda Airport) که در آن زمان فرودگاه اصلی توکیو بود به سرعت با محدودیت ظرفیت مواجه شد و نیاز به یک فرودگاه بین المللی جدید و بزرگ احساس شد. دولت ژاپن در سال ۱۹۶۶ تصمیم به ساخت فرودگاهی جدید در منطقه سانریزوکای شهر ناریتا گرفت. این تصمیم بدون مشورت کافی با ساکنان محلی گرفته شد و آغازگر دوره ای طولانی و تلخ از مناقشات بود که به «مبارزه سانریزوکای» (Sanrizuka Struggle) معروف شد. دولت برای تملک زمین های مورد نیاز با مقاومت شدید کشاورزان و ساکنان منطقه روبرو شد که حاضر به ترک خانه ها و زمین های اجدادی خود نبودند. این دوره با اعتراضات گسترده درگیری های خشونت آمیز بین معترضان دانشجویان و نیروهای پلیس و حتی تلفات جانی همراه بود.

مشکلات ساخت فرودگاه ناریتا ریشه در عدم پذیرش طرح دولتی از سوی ساکنان محلی داشت. دولت بدون در نظر گرفتن وابستگی عمیق کشاورزان به زمین هایشان و سبک زندگی آن ها منطقه سانریزوکا را برای احداث فرودگاه جدید انتخاب کرد. این انتخاب به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و فاصله نسبی از مناطق پرجمعیت توکیو صورت گرفت اما عدم در نظر گرفتن پیامدهای اجتماعی و انسانی آن به یک بحران تبدیل شد. کشاورزان و مالکان زمین که احساس می کردند حقوقشان نادیده گرفته شده است با حمایت فعالان چپ گرا و دانشجویان جبهه مقاومت قدرتمندی را تشکیل دادند. این مقاومت شامل تظاهرات تحصن در زمین ها و حتی استفاده از تاکتیک های چریکی برای جلوگیری از پیشروی کار ساخت وساز بود. خشونت ها به حدی رسید که منطقه به میدان نبرد تبدیل شد و روند ساخت را به شدت کند کرد.

مناقشه بر سر ساخت فرودگاه ناریتا یکی از بزرگترین جنبش های اعتراضی مردمی در تاریخ معاصر ژاپن بود. این مناقشه نه تنها بین دولت و کشاورزان بلکه بین گروه های مختلف اجتماعی و سیاسی نیز شکاف ایجاد کرد. دولت با استفاده از قوانین تملک زمین سعی در پیشبرد پروژه داشت اما مقاومت سازمان یافته و مصمم کشاورزان که خود را «اتحادیه مخالفان ساخت فرودگاه» می نامیدند مانع اصلی بود. این اتحادیه با شعار «زمین را پس ندهید» به نمادی از مقاومت در برابر توسعه دولتی تبدیل شد. درگیری ها در طول سال ها ادامه یافت و با وجود اینکه دولت توانست بخش عمده زمین ها را تملک کند برخی از مالکان تا به امروز حاضر به فروش زمین های خود نشده اند. این وضعیت نه تنها روند ساخت را مختل کرد بلکه برنامه توسعه فرودگاه را نیز تحت تاثیر قرار داد.

با توجه به مناقشات شدید و مشکلات تملک زمین در خشکی یکی از راه حل های جایگزین که پس از تجربه ناریتا مطرح شد ساخت فرودگاه ها روی آب بود. ایده ساخت جزایر مصنوعی در دریا برای احداث فرودگاه راهکاری برای غلبه بر کمبود زمین در ژاپن و اجتناب از درگیری با مالکان خصوصی در مناطق مسکونی یا کشاورزی بود. فرودگاه هایی مانند فرودگاه بین المللی کانسای در اوزاکا و فرودگاه بین المللی چوبو سنترایر در ناگویا نمونه های موفقی از این رویکرد هستند که بر روی جزایر مصنوعی در خلیج ها ساخته شده اند. این تجربه نشان داد که با وجود هزینه های بالاتر و چالش های مهندسی ساخت روی آب این روش می تواند راهکاری عملی برای توسعه زیرساخت های هوایی بدون ایجاد تنش های اجتماعی مشابه ناریتا باشد و از تکرار گذشته تلخ آن جلوگیری کند.

با وجود گذشت دهه ها از افتتاح فرودگاه ناریتا در سال ۱۹۷۸ مشکلات ناشی از مناقشات اولیه همچنان ادامه دارد. برخی از زمین های مورد نیاز برای تکمیل طرح جامع فرودگاه از جمله ساخت باند سوم و توسعه امکانات جانبی همچنان در اختیار مالکان خصوصی قرار دارند که حاضر به واگذاری آن ها نیستند. این وضعیت باعث شده است که فرودگاه ناریتا نتواند به ظرفیت کامل پیش بینی شده در طرح اصلی خود دست یابد. تابلوها و بنرهایی با شعار «مرگ بر فرودگاه ناریتا» که توسط ساکنان باقی مانده در اطراف فرودگاه نصب شده اند یادآور دائمی این مناقشه حل نشده هستند. این مشکلات عملیاتی نه تنها بر برنامه های توسعه فرودگاه تاثیر می گذارند بلکه بر ظرفیت پذیرش پروازها و رقابت پذیری آن نیز اثرگذارند.

یکی از پیامدهای مستقیم مناقشه سانریزوکای این است که ساخت فرودگاه ناریتا حتی پس از افتتاح هرگز به طور کامل طبق طرح اولیه تکمیل نشده است. طرح جامع فرودگاه شامل چندین باند فرود و تاکسی وی های گسترده تر بود که به دلیل عدم تملک کامل زمین ها اجرای آن ها با تاخیرهای طولانی مواجه شد یا به طور کلی منتفی گردید. باند دوم فرودگاه سال ها پس از افتتاح باند اول و با طولی کوتاه تر از حد انتظار به بهره برداری رسید. تا به امروز بخش هایی از زمین های مورد نیاز برای تکمیل زیرساخت ها از جمله مسیرهای دسترسی و مناطق حائل همچنان در مالکیت خصوصی باقی مانده اند. این وضعیت باعث شده است که فرودگاه ناریتا با محدودیت هایی در عملیات و توسعه خود مواجه باشد.

توکیو پایتخت ژاپن یکی از پرجمعیت ترین مناطق شهری در جهان است و نیاز به زیرساخت های حمل ونقل هوایی قوی دارد. تاریخچه فرودگاه های توکیو عمدتاً حول دو فرودگاه اصلی یعنی هاندا و ناریتا می چرخد. فرودگاه هاندا که در سال ۱۹۳۱ افتتاح شد تا پیش از ساخت ناریتا فرودگاه اصلی توکیو و دروازه بین المللی ژاپن بود. با افزایش ترافیک هوایی و محدودیت فضا در هاندا که در نزدیکی مرکز شهر قرار دارد نیاز به فرودگاه جدیدی برای پروازهای بین المللی احساس شد که منجر به طرح ساخت ناریتا گردید. پس از افتتاح ناریتا هاندا عمدتاً به پروازهای داخلی اختصاص یافت اما در سال های اخیر و با توسعه ظرفیت های بین المللی آن دوباره به یک رقیب جدی برای ناریتا تبدیل شده است.

شبکه فرودگاهی توکیو شامل دو فرودگاه بین المللی اصلی است: ناریتا و هاندا. فرودگاه ناریتا که در شرق توکیو و در استان چیبا واقع شده به عنوان فرودگاه اصلی برای پروازهای بین المللی دوربرد شناخته می شود هرچند پروازهای داخلی نیز از آن انجام می شود. فرودگاه هاندا که در جنوب توکیو و نزدیک تر به مرکز شهر قرار دارد به طور سنتی مرکز پروازهای داخلی بوده اما در سال های اخیر با افزایش ظرفیت و بازگشایی ترمینال های جدید سهم فزاینده ای از پروازهای بین المللی به ویژه پروازهای کوتاه برد و میان برد را به خود اختصاص داده است. شناخت ویژگی های هر یک از این فرودگاه ها برای مسافرانی که قصد سفر به توکیو را دارند اهمیت دارد.

فرودگاه بین المللی ناریتا با کد یاتا NRT همانطور که پیشتر اشاره شد در استان چیبا و در فاصله قابل توجهی از مرکز توکیو قرار دارد. این فرودگاه دارای سه ترمینال مسافربری بزرگ است و میزبان تعداد زیادی از شرکت های هواپیمایی بین المللی و داخلی است. ناریتا به دلیل داشتن باند فرود طولانی تر و فضای عملیاتی گسترده تر برای پذیرش هواپیماهای بزرگ و پروازهای دوربرد مناسب تر است. این فرودگاه از طریق شبکه های ریلی سریع السیر مانند Narita Express و Skyliner و همچنین اتوبوس های لیموزین به مرکز توکیو متصل می شود اما زمان سفر معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه یا بیشتر طول می کشد.

فرودگاه هاندا (Haneda Airport) که نام رسمی آن فرودگاه بین المللی توکیوست (Tokyo International Airport) و با کد یاتا HND شناخته می شود در منطقه اوتا در توکیو واقع شده و فاصله بسیار کمتری تا مرکز شهر دارد (حدود ۳۰ دقیقه با قطار). هاندا دارای سه ترمینال است که یکی از آن ها به پروازهای بین المللی اختصاص یافته است. مزیت اصلی هاندا نزدیکی آن به مرکز شهر و دسترسی آسان تر و سریع تر به مناطق مختلف توکیو است. این فرودگاه به دلیل موقعیت مرکزی و امکانات مدرن به سرعت در حال تبدیل شدن به یک هاب بین المللی مهم است و بسیاری از شرکت های هواپیمایی تمایل دارند پروازهای خود را به این فرودگاه منتقل کنند.

مقایسه فرودگاه های ناریتا و هاندا مزایا و معایب هر یک را مشخص می کند. ناریتا به دلیل فضای بیشتر ظرفیت بالاتری برای پروازهای دوربرد و باری دارد و اغلب هزینه پرواز به آن کمی پایین تر است. اما فاصله زیاد آن از شهر یک نقطه ضعف بزرگ محسوب می شود. در مقابل هاندا به دلیل نزدیکی به مرکز شهر دسترسی بسیار راحت تر و سریع تری را برای مسافران فراهم می کند که به خصوص برای سفرهای کاری یا اقامت های کوتاه مدت جذاب است. هرچند ممکن است هزینه پرواز به هاندا کمی بیشتر باشد و ظرفیت آن برای برخی پروازهای بزرگتر محدودتر باشد. انتخاب بین این دو فرودگاه معمولاً بستگی به مقصد نهایی مسافر در توکیو و نوع پرواز دارد.

در سال های اخیر فرودگاه هاندا به رقیبی سرسخت و جدی برای فرودگاه ناریتا تبدیل شده است. با افزایش ظرفیت پروازهای بین المللی در هاندا بسیاری از خطوط هوایی پروازهای خود را از ناریتا به هاندا منتقل کرده اند تا از مزیت نزدیکی به مرکز شهر بهره مند شوند. این تغییر در بازار جایگاه ناریتا را به عنوان تنها دروازه اصلی بین المللی توکیو به چالش کشیده است. در حالی که ناریتا همچنان حجم بالایی از ترافیک بین المللی را مدیریت می کند هاندا به سرعت در حال افزایش سهم خود است و پیش بینی می شود در آینده نقش پررنگ تری در پروازهای بین المللی توکیو ایفا کند. این رقابت باعث شده است که هر دو فرودگاه برای ارائه خدمات بهتر و جذب مسافر تلاش کنند.

ژاپن دارای چندین فرودگاه اصلی است که نقش حیاتی در شبکه حمل ونقل هوایی این کشور ایفا می کنند. علاوه بر فرودگاه های توکیو (ناریتا و هاندا) فرودگاه های مهم دیگری نیز در مناطق مختلف ژاپن وجود دارند که به عنوان هاب های داخلی و بین المللی عمل می کنند. شناخت این فرودگاه ها برای درک کلی سیستم حمل ونقل هوایی ژاپن مهم است. این فرودگاه ها نه تنها نقاط اتصال اصلی برای سفرهای هوایی هستند بلکه نقش مهمی در توسعه اقتصادی و گردشگری مناطق خود دارند.

فرودگاه بین المللی ناریتا (Narita International Airport – NRT) یکی از اصلی ترین فرودگاه های ژاپن و مهم ترین دروازه ورودی بین المللی این کشور است. این فرودگاه در استان چیبا واقع شده و با وجود چالش های تاریخی و عملیاتی همچنان حجم عظیمی از ترافیک مسافری و باری بین المللی را مدیریت می کند. ناریتا به عنوان یک هاب اصلی برای پروازهای بین المللی در منطقه آسیا و اقیانوسیه شناخته می شود و نقش مهمی در اتصال ژاپن به سایر نقاط جهان ایفا می کند. توسعه های اخیر در زیرساخت ها و خدمات این فرودگاه با هدف حفظ جایگاه رقابتی آن در برابر سایر فرودگاه ها صورت گرفته است.

فرودگاه بین المللی هانه دا (Haneda International Airport – HND) یکی دیگر از فرودگاه های اصلی ژاپن و مهم ترین فرودگاه داخلی این کشور است که در سال های اخیر سهم بین المللی آن نیز به شدت افزایش یافته است. موقعیت استراتژیک هاندا در نزدیکی مرکز توکیو آن را به گزینه ای بسیار جذاب برای پروازهای داخلی و بین المللی تبدیل کرده است. این فرودگاه دارای امکانات مدرن و دسترسی بسیار خوبی به شبکه حمل ونقل عمومی توکیو است. هاندا نه تنها یک فرودگاه پرتردد است بلکه به دلیل امکانات رفاهی و تجاری متنوع تجربه سفر راحت تری را برای مسافران فراهم می کند.

فرودگاه بین المللی کانسای (Kansai International Airport – KIX) که در نزدیکی شهرهای اوزاکا کیوتو و کوبه در منطقه کانسای واقع شده است یکی دیگر از فرودگاه های اصلی و مهم ژاپن است. این فرودگاه که بر روی یک جزیره مصنوعی در خلیج اوزاکا ساخته شده نمونه ای موفق از راهکار ساخت فرودگاه روی آب برای غلبه بر مشکلات کمبود زمین است. کانسای به عنوان هاب اصلی برای منطقه غرب ژاپن عمل می کند و پروازهای داخلی و بین المللی زیادی را مدیریت می کند. ساختار منحصر به فرد آن بر روی جزیره مصنوعی آن را از نظر مهندسی متمایز کرده است و تجربه ناریتا در انتخاب محل ساخت فرودگاه های بعدی در ژاپن تاثیرگذار بوده است.

مشکل اصلی ساخت فرودگاه ناریتا چه بود؟

مشکل اصلی مقاومت شدید مالکان زمین های منطقه سانریزوکای ناریتا بود که حاضر به واگذاری زمین های اجدادی خود برای ساخت فرودگاه نبودند. این مقاومت منجر به مناقشات و درگیری های طولانی و خشونت آمیز شد.

چرا ساخت فرودگاه ناریتا با مخالفت همراه بود؟

ساخت فرودگاه بدون مشورت کافی با ساکنان محلی تصمیم گیری شد. کشاورزان و مالکان زمین احساس می کردند حقوقشان نادیده گرفته شده و سبک زندگی آن ها به خطر افتاده است لذا با پروژه مخالفت کردند.

آیا ساخت فرودگاه ناریتا تکمیل شده است؟

خیر به دلیل عدم تملک کامل زمین ها از سوی برخی مالکان خصوصی ساخت فرودگاه ناریتا طبق طرح جامع اولیه خود هرگز به طور کامل تکمیل نشده و بخش هایی از آن همچنان ناتمام باقی مانده است.

فرودگاه ناریتا در چه سالی افتتاح شد؟

فرودگاه بین المللی ناریتا با تاخیری هفت ساله نسبت به برنامه اولیه در سال ۱۹۷۸ میلادی افتتاح شد.

چرا فرودگاه ناریتا دور از شهر توکیو ساخته شد؟

انتخاب منطقه ناریتا در استان چیبا به دلیل نیاز به فضای وسیع برای فرودگاه بزرگ و فاصله گرفتن از مناطق پرجمعیت توکیو برای کاهش آلودگی صوتی و خطرات پرواز صورت گرفت.

چه راه حل های جایگزینی برای ساخت فرودگاه در توکیو پیشنهاد شد؟

پس از مشکلات ناریتا راهکار ساخت فرودگاه روی جزایر مصنوعی در دریا برای فرودگاه های بعدی مانند کانسای و چوبو سنترایر مطرح و اجرا شد تا از تکرار مناقشات تملک زمین در خشکی جلوگیری شود.

فرودگاه ناریتا در کدام شهر یا منطقه ژاپن قرار دارد؟

فرودگاه ناریتا در شهر ناریتا (Narita) واقع در استان چیبا (Chiba) در قسمت شرقی منطقه کلان شهری توکیو قرار گرفته است.

تفاوت اصلی فرودگاه ناریتا و هاندا در چیست؟

تفاوت اصلی در موقعیت مکانی و نقش تاریخی آن هاست؛ ناریتا دورتر از شهر و عمدتاً برای پروازهای بین المللی دوربرد و هاندا نزدیک تر به شهر و به طور سنتی برای پروازهای داخلی اما با سهم فزاینده در پروازهای بین المللی کوتاه برد و میان برد استفاده می شود.