کلیسای جامع استفان در وین St. Stephen’s Cathedral, Vienna

کلیسای جامع استفان در وین، مشهورترین نماد شهر و یکی از بی بدیل ترین شاهکارهای معماری اروپا است که تاریخ، هنر و ایمان را در هم آمیخته است. این بنای باشکوه که در قلب تپنده وین، میدان اشتفان قرار دارد، با ترکیبی منحصر به فرد از سبک های رومانسک و گوتیک، داستان فراز و نشیب های تاریخی اتریش را روایت می کند و به عنوان قلب معنوی و فرهنگی پایتخت اتریش شناخته می شود.

این مقاله به عنوان راهنمایی جامع، شما را به سفری عمیق در دل کلیسای جامع استفان می برد و تمامی جنبه های تاریخی، معماری، هنری، فرهنگی و نکات عملی بازدید از این جاذبه برجسته را پوشش می دهد. از ریشه های باستانی آن گرفته تا شاهکارهای معماری گوتیک، ناقوس های تاریخی، گنجینه های هنری داخلی و تلاش های بی وقفه برای حفظ این میراث جهانی، هر آنچه باید بدانید، در اینجا آمده است.

سفری در گذر زمان: تاریخچه کلیسای جامع استفان

تاریخچه کلیسای جامع استفان گواهی بر مقاومت، بازسازی و رشد بی وقفه وین در طول قرون است. این بنا که امروز می بینیم، بر روی ویرانه های چندین کلیسای قدیمی تر و حتی گورستان های باستانی رومی بنا شده است که هر کدام فصل جدیدی در داستان زندگی این بنای مقدس افزوده اند.

ریشه های باستانی

اولین نشانه های یک بنای مذهبی در این مکان به سال ۱۱۳۷ میلادی بازمی گردد، زمانی که دوک هاینریش دوم یازدهمین و اسقف پاساو پیمانی را امضا کردند که منجر به ساخت یک کلیسای رومانسک اولیه شد. این کلیسا در سال ۱۱۴۷ و در حضور کُنراد سوم آلمان و اسقف اتو فون فرایزینگ تقدیس شد.

ساختمان اولیه در سال ۱۱۶۰ به اتمام رسید، اما در سال ۱۲۵۸ میلادی، یک آتش سوزی مهیب بخش عمده ای از آن را از بین برد. بلافاصله پس از آن، یک بنای رومانسک بزرگ تر بر روی ویرانه های قبلی ساخته شد که در ۲۳ آوریل ۱۲۶۳ تقدیس گردید. هر ساله، سالگرد این تقدیس دوم با به صدا درآوردن سه دقیقه ای ناقوس پومرین گرامی داشته می شود.

عصر طلایی گوتیک

نقطه عطف اصلی در تاریخ معماری کلیسای جامع استفان، در اوایل قرن چهاردهم با ورود سبک گوتیک رخ داد. دوک رودولف چهارم (۱۳۳۹-۱۳۶۵)، که به «بنیان گذار» شهرت یافت، نقشی کلیدی در گسترش این سبک و تبدیل کلیسا به یک شاهکار گوتیک داشت. او در سال ۱۳۵۹ سنگ بنای توسعه گوتیک کلیسا به سمت غرب را گذاشت. این گسترش شامل ساخت برج جنوبی باشکوه و همچنین افزودن بخش های گوتیک جدیدی به بنای موجود بود.

تکمیل برج جنوبی در سال ۱۴۳۳ میلادی، که اکنون به نماد اصلی شهر وین تبدیل شده، اوج این دوره ساخت وساز محسوب می شود. برنامه ریزی برای ساخت یک برج شمالی مشابه نیز آغاز شد، اما به دلیل تغییرات سیاسی و اقتصادی، این پروژه در سال ۱۵۱۱ ناتمام ماند.

اوج گیری جایگاه مذهبی

در ابتدا، کلیسای جامع استفان تنها یک کلیسای جامع معمولی بود، اما اهمیت آن به تدریج افزایش یافت. در سال ۱۴۶۹ میلادی، به لطف تلاش های امپراتور فردریک سوم، پاپ پاول دوم وین را به یک اسقف نشین مستقل ارتقا داد و کلیسای استفان به «کلیسای جامع» این اسقف نشین تبدیل شد. سپس در سال ۱۷۲۲ و در دوران حکومت امپراتور کارل ششم، پاپ اینوسنت سیزدهم آن را به جایگاه «اسقف نشین اعظم» ارتقا داد و اینگونه، کلیسای جامع استفان به مهم ترین مرکز مذهبی اتریش تبدیل شد.

فراز و نشیب ها و پایداری

کلیسای جامع استفان در طول تاریخ خود شاهد رویدادهای دراماتیک بسیاری بوده است. در جریان محاصره ترک ها در سال ۱۶۸۳، این کلیسا آسیب های جدی دید اما هر بار با شکوهی تازه بازسازی شد. اما بزرگترین فاجعه در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم و در آوریل ۱۹۴۵ رخ داد.

در حالی که نیروهای آلمانی در حال عقب نشینی بودند، دستور تخریب کامل کلیسا صادر شد، اما کاپیتان گرهارد کلینکیخت از ارتش ورماخت از این دستور سرپیچی کرد و کلیسا را نجات داد. متأسفانه، چند روز بعد، آتش سوزی ناشی از غارت و درگیری های خیابانی در نزدیکی کلیسا، به سقف آن سرایت کرد و بخش بزرگی از آن را ویران ساخت. بازسازی کلیسا بلافاصله پس از جنگ با حمایت گسترده مردمی آغاز شد و با افتتاح مجدد در ۱۹۴۸ و بازگشایی کامل در ۲۳ آوریل ۱۹۵۲، بار دیگر به نماد مقاومت و امید وین تبدیل گشت.

رویدادهای تاریخی و مشاهیر

این کلیسا به دلیل جایگاه ویژه خود، میزبان بسیاری از رویدادهای مهم تاریخی و زندگی مشاهیر بوده است. ولفگانگ آمادئوس موتزارت، آهنگساز شهیر، در سال ۱۷۸۲ در همین کلیسا ازدواج کرد و مراسم تشییع جنازه اش نیز در دسامبر ۱۷۹۱ در یکی از نمازخانه های آن برگزار شد. بسیاری از مراسم مهم خاندان هابسبورگ، شامل ازدواج ها، غسل تعمیدها و تشییع جنازه ها، در کلیسای استفان برگزار شده اند که اهمیت آن را به عنوان نمادی از تاریخ اتریش دوچندان می کند.

معماری نفس گیر: نمای بیرونی و جزئیات شگفت انگیز

نمای بیرونی کلیسای جامع استفان، با جزئیات خیره کننده و مقیاس عظیم خود، هر بیننده ای را تحت تأثیر قرار می دهد. این بنا، ترکیبی هنرمندانه از سبک های رومانسک و گوتیک است که هر گوشه اش داستانی از هنر و تاریخ را در خود نهفته دارد.

ابعاد و مقیاس

کلیسای جامع استفان دارای طول ۱۰۷ متر و عرض ۴۰ متر است. بلندترین نقطه آن، یعنی نوک برج جنوبی، به ۱۳۶ متر می رسد که آن را به یکی از بلندترین کلیساهای جهان تبدیل کرده و از کیلومترها دورتر در افق شهر وین قابل مشاهده است. مقیاس عظیم این بنا، عظمت و شکوه معماری قرون وسطی را به خوبی نمایش می دهد.

جنس و رنگ سنگ

کلیسای استفان عمدتاً از سنگ آهک متخلخل ساخته شده است. این سنگ در ابتدا رنگی روشن داشته، اما در طول قرن ها به دلیل آلودگی هوا و عوامل طبیعی، رنگ آن تیره و به سیاهی گراییده است. با این حال، پروژه های مرمت اخیر، بخش هایی از نمای بیرونی را به رنگ اصلی و روشن خود بازگردانده اند که زیبایی اولیه آن را آشکار می سازد.

سقف کاشی کاری شده رنگارنگ

یکی از برجسته ترین و شناخته شده ترین ویژگی های کلیسای استفان، سقف کاشی کاری شده و رنگارنگ آن است. این سقف عظیم به طول ۱۱۱ متر، با بیش از ۲۳۰,۰۰۰ کاشی لعاب دار پوشیده شده است که نقوش و طرح های چشمگیری را پدید آورده اند. در سمت جنوبی سقف، موزاییک باشکوهی از عقاب دو سر، نماد امپراتوری هابسبورگ که وین پایتخت آن بود، به چشم می خورد.

در سمت شمالی، نشان های شهر وین و جمهوری اتریش با کاشی های رنگی به تصویر کشیده شده اند. پس از آتش سوزی سال ۱۹۴۵، چارچوب چوبی سقف به کلی نابود شد. در بازسازی، به جای استفاده از چوب که بسیار پرهزینه بود، از بیش از ۶۰۰ تن سازه فلزی برای مهار سقف استفاده شد. شیب زیاد سقف باعث می شود که باران آن را به خوبی تمیز کند و برف نیز به ندرت بر روی آن باقی بماند.

برج ها: استفل و همتایانش

کلیسای استفان دارای چهار برج است که هر کدام داستان و ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند.

برج جنوبی (Steffl)

برج جنوبی، که وین ها با محبت آن را «استفل» (Steffl) می نامند، با ارتفاع ۱۳۶ متر، بلندترین نقطه کلیسا و نماد اصلی شهر است. ساخت آن ۶۵ سال طول کشید و در سال ۱۴۳۳ به پایان رسید. این برج در طول محاصره وین در سال های ۱۵۲۹ و ۱۶۸۳، به عنوان پست دیده بانی و فرماندهی اصلی برای دفاع از شهر مورد استفاده قرار می گرفت. تا سال ۱۹۵۵، دیده بان هایی در آپارتمان بالای برج سکونت داشتند و در صورت مشاهده آتش سوزی در شهر، ناقوس ها را به صدا در می آوردند.

در نوک برج، نشان امپراتوری عقاب دو سر هابسبورگ-لورن به همراه صلیب رسولی دوگانه قرار دارد که به جایگاه مجارستان به عنوان «ممالک رسولی» اشاره دارد. صعود به بالای این برج، تجربه ای فراموش نشدنی است که چشم اندازی پانورامیک و breathtaking از کل شهر وین را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می دهد.

برج شمالی

برج شمالی قرار بود آینه ای برای برج جنوبی باشد، اما پروژه ساخت آن در سال ۱۵۱۱ به دلیل بلندپروازی بیش از حد و پایان یافتن دوران گوتیک، ناتمام ماند. در سال ۱۵۷۸، برای این برج ناتمام یک کلاهک رنسانسی ساخته شد که مردم وین آن را «برج آب» لقب داده اند. این برج اکنون ۶۸ متر ارتفاع دارد، تقریباً نیمی از ارتفاع برج جنوبی.

برج های رومانسک (Heidentürme)

برج های رومانسک، که به آن ها «برج های بت پرست» (Heidentürme) نیز گفته می شود، قدیمی ترین بخش های کلیسا هستند و در دو طرف دروازه غول ها قرار دارند. این نام از این واقعیت نشات می گیرد که آن ها از بقایای سازه های قدیمی ساخته شده توسط رومیان (Heiden در آلمانی به معنای بت پرست) ساخته شده اند. این برج های مربعی شکل در ابتدا محل نگهداری ناقوس ها بودند.

ورودی ها و جزئیات حکاکی

نمای بیرونی کلیسا پر از حکاکی ها و جزئیات نمادین است که هر کدام بخشی از داستان آن را بازگو می کنند.

دروازه غول ها (Riesentor)

ورودی اصلی به کلیسا، «دروازه غول ها» (Riesentor) نامیده می شود. این نام ممکن است به استخوان ران یک ماموت اشاره داشته باشد که تا ده ها سال پس از کشف در سال ۱۴۴۳ (هنگام حفر پی برای برج شمالی) بر فراز آن آویزان بود، یا به شکل قیف مانند آن از واژه آلمانی میانه «risen» به معنای «فرورفتن» باشد. تیمپانوم بالای دروازه غول ها، تصویر مسیح پانتوکرات (حاکم بر همه) را نشان می دهد که توسط دو فرشته بالدار احاطه شده است.

منبر کاپیستران (Capistran Chancel)

در فضای بیرونی کلیسا، در نزدیکی ورودی سرداب، منبر کاپیستران (Capistran Chancel) قرار دارد. این منبر در فضای باز، جایی است که سنت جان کاپیستران و ژنرال مجارستانی جان هونیادی در سال ۱۴۵۶، برای دفع حملات عثمانی ها به اروپا، موعظه جنگ صلیبی کردند. مجسمه باروک قرن هجدهم، این راهب فرانسیسکن را در زیر یک نور خیره کننده و در حال لگدمال کردن یک ترک شکست خورده به تصویر می کشد. این منبر پیش از ساخت منبر سنگی در داخل کلیسا، منبر اصلی آن بود.

نشانه های اندازه گیری وینر ال (Viennese Ells)

بر روی دیوار بیرونی کلیسا، در سمت چپ ورودی اصلی، نشانه های اندازه گیری «وینر ال» (Viennese Ells) حکاکی شده اند. این میله های آهنی، استانداردهای رسمی طول پارچه در وین قرون وسطی بودند که به بازرگانان اجازه می دادند تا کالاهای خود را مطابق با مقررات محلی اندازه گیری کنند. این شامل «کتانی ال» (۸۹.۶ سانتی متر) و «پارچه ای ال» (۷۷.۶ سانتی متر) می شود که نسبت ریاضی خاصی نیز بین آن ها وجود دارد.

مجسمه مسیح با دندان درد

یکی از مجسمه های جالب بر روی نمای بیرونی، مجسمه مسیح است که مردم وین با محبت آن را «مسیح با دندان درد» (Christ with a toothache) می نامند. این مجسمه به دلیل حالت خاص چهره مسیح، این نام را به خود گرفته است.

نماد O5: نمادی پنهان از مقاومت اتریش

یکی از نمادهای کمتر شناخته شده اما بسیار معنادار، نماد «O5» است که به طور پنهانی در بخش هایی از کلیسا (به ویژه در دروازه اصلی) دیده می شود. این نماد در دوران اشغال اتریش توسط نازی ها، توسط جنبش مقاومت اتریش به کار گرفته می شد. O5 از آن جهت معنای «OE» (اولین دو حرف از Österreich به معنای اتریش) را می دهد که حرف O به اضافه پنجمین حرف الفبا (E) است و نشانه ای پنهانی از هویت ملی و مقاومت در برابر اشغالگران بود.

ناقوس ها: آوای تاریخ در آسمان وین

کلیسای جامع استفان با مجموعه ۲۲ ناقوس خود که در چهار برج مجزا قرار گرفته اند، آوای تاریخ و معنویت را در آسمان وین طنین انداز می کند. هر یک از این ناقوس ها، داستانی جداگانه و نقشی خاص در مراسم مذهبی و رویدادهای شهر دارند.

معرفی کلی

این ۲۲ ناقوس، در برج شمالی، برج جنوبی و دو برج رومانسک غربی (Heidentürme) جای گرفته اند. برخی از آن ها صدها سال قدمت دارند و برخی دیگر پس از ویرانی های جنگ جهانی دوم بازسازی شده اند.

ناقوس پومرین (Pummerin)

ناقوس «پومرین» (Pummerin)، که رسماً «ماریاگلوکه» (Marienglocke) یا ناقوس مریم نامیده می شود، بزرگترین و مشهورترین ناقوس کلیسای استفان است. این ناقوس که به دلیل صدای عمیق و طنین اندازش به این نام مشهور شده، با وزنی بالغ بر ۲۰,۱۳۰ کیلوگرم و قطر دهانه ۳.۱۴ متر، بزرگترین ناقوس اتریش و سومین ناقوس بزرگ در حال نوسان در اروپا به شمار می رود.

تاریخچه پومرین شگفت انگیز است: ناقوس اصلی، معروف به «پومرین قدیمی»، در سال ۱۷۰۵ از فلز نزدیک به ۳۰۰ توپ عثمانی که در محاصره وین در اواخر قرن ۱۷ به غنیمت گرفته شده بودند، ساخته شد. این ناقوس در برج جنوبی قرار داشت و در آتش سوزی سال ۱۹۴۵ سقوط کرد و شکست. قطعات شکسته آن جمع آوری شد و در سال ۱۹۵۱، با افزودن فلزات جدید، «پومرین» امروزی در سنت فلوریان، اتریش علیا، ساخته شد. پومرین معمولاً فقط در مناسبت های بسیار خاص مانند عید پاک، کریسمس، سال نو و جشن های مذهبی مهم به صدا در می آید.

زنگ های برج جنوبی

در برج جنوبی، ۱۱ ناقوس برای مراسم مذهبی و ۲ ناقوس برای اعلام ساعت وجود دارد. این ناقوس ها در سال ۱۹۶۰ توسط کارخانه ریخته گری ناقوس پفوندنر ساخته شدند تا جایگزین ناقوس های قدیمی شوند که در آتش سوزی ۱۹۴۵ از بین رفته بودند. بزرگترین این مجموعه، «اشتفانوس گلوکه» (Stephanusglocke) یا ناقوس سنت استفان است که پس از پومرین، دومین ناقوس بزرگ کلیسا محسوب می شود و در زمان حضور اسقف اعظم وین به صدا در می آید.

دو ناقوس دیگر در ارتفاع ۱۰۰ متری این برج، برای ساعت کلیسا به کار می روند: «پریمگلوکه» (Primglocke) که هر ربع ساعت را اعلام می کند و «اورشله» (Uhrschälle) که ساعت کامل را می نوازد. در مارس ۲۰۲۲، هکرها به سیستم خودکار ناقوس ها دسترسی پیدا کرده و باعث شدند که زنگ های برج جنوبی به مدت ۲۰ دقیقه به اشتباه در نیمه شب به صدا درآیند.

زنگ های برج های رومانسک

برج های رومانسک شمالی و جنوبی در گذشته دارای ناقوس هایی بودند که برای اهداف مدنی و مذهبی مختلف به کار می رفتند. در حال حاضر، ۷ ناقوس در برج شمالی رومانسک وجود دارد که برای نیایش های عصرگاهی استفاده می شوند:

• فویراین (Feuerin): به معنای هشدار آتش، که هر پنج شنبه غروب به یاد لحظات پایانی مسیح به صدا درمی آید و همچنین در مراسم وسپر شنبه و یکشنبه.
• خورپوتش (Churpötsch): پس از دعای شبانگاهی شنبه به افتخار شمایل ماریاپوچ به صدا در می آید.
• بیرینگرین (Bieringerin): تا قرن ۱۸، آخرین سفارش آبجو در میخانه ها را اعلام می کرد.
• کانتراین (Kantnerin): قاریان را به عشای ربانی فرا می خواند.
• فرینگرین (Fehringerin): همراه با کانتراین و بیرینگرین، برای مراسم آسپرگس (Asperges) به صدا در می آید.

ناقوس «خورگلوکل» (Chorglöckl) که حدود سال ۱۲۸۰ ساخته شده و قدیمی ترین ناقوس کلیسا است، در سال ۲۰۱۷ پس از مرمت به برج شمالی رومانسک منتقل شد. این ناقوس هر جمعه پس از دعای شبانگاهی، به یاد درگذشتگان هفته گذشته به صدا در می آید. همچنین، ناقوس «تسوگنگلوکه» (Zügenglocke) در سال ۲۰۲۲ از برج شمالی به این برج منتقل شد و برای دعاهای پایانی افراد نزدیک به مرگ استفاده می شود.

گنجینه های پنهان: فضای داخلی و آثار هنری

فضای داخلی کلیسای جامع استفان، دنیایی از هنر، معنویت و تاریخ است که هر گوشه اش داستانی جذاب را روایت می کند. ۱۸ محراب اصلی، نمازخانه های متعدد، سرداب ها و دخمه های تاریک، و همچنین ارگ های باشکوه، تنها بخشی از گنجینه هایی هستند که در انتظار کشف شدن اند.

محراب ها

کلیسای جامع استفان دارای ۱۸ محراب اصلی و چندین محراب کوچکتر در نمازخانه های خود است که هر کدام از نظر هنری و تاریخی اهمیت ویژه ای دارند.

محراب اصلی (High Altar)

محراب اصلی، نقطه کانونی و برجسته ترین اثر هنری در فضای داخلی کلیسا است. این شاهکار سبک باروک، طی هفت سال از ۱۶۴۱ تا ۱۶۴۷ توسط توبیاس پوک (Tobias Pock) و تحت نظارت اسقف وین، فیلیپ فریدریش گراف برونر، ساخته شد. محراب اصلی، صحنه سنگسار شدن سنت استفان، قدیس حامی کلیسا را به تصویر می کشد. این صحنه توسط مجسمه های قدیسان حامی مناطق اطراف – از جمله سنت لئوپولد، سنت فلوریان، سنت سباستین و سنت روکوس – احاطه شده است. در بالای آن، مجسمه مریم مقدس نگاه بیننده را به سمت آسمان معطوف می کند، جایی که مسیح در انتظار عروج سنت استفان ایستاده است.

محراب وینر نویشتات (Wiener Neustädter Altar)

محراب وینر نویشتات، در انتهای صحن شمالی، یک اثر گوتیک نفیس است که در سال ۱۴۴۷ توسط امپراتور فردریک سوم سفارش داده شد. این محراب در ابتدا برای صومعه ویکترینگ ساخته شد و پس از بسته شدن آن در دوران اصلاحات ضدمذهبی امپراتور یوزف دوم در سال ۱۷۸۶، به صومعه سنت برنارد در شهر وینر نویشتات منتقل شد. سرانجام در سال ۱۸۸۵، پس از بسته شدن این صومعه نیز، به کلیسای جامع استفان آورده شد.

محراب از دو تریپتیک (سه لتی) تشکیل شده که بخش بالایی چهار برابر بلندتر از پایینی است. هنگامی که پانل های پایینی باز می شوند، شبکه گوتیک ذخیره گاه آثار مقدس قدیمی در بالای محراب آشکار می شود. در روزهای هفته، چهار پانل بسته هستند و صحنه هایی از ۷۲ قدیس را به نمایش می گذارند. در روزهای یکشنبه، پانل ها باز می شوند و مجسمه های چوبی زراندود شده ای را نشان می دهند که رویدادهایی از زندگی مریم مقدس را به تصویر می کشند. مرمت این محراب باشکوه، ۲۰ سال طول کشید و در سال ۲۰۰۵ به اتمام رسید.

شمایل ماریاپوچ (Máriapócs Icon)

شمایل ماریاپوچ، یک شمایل سبک بیزانسی از مریم مقدس به همراه عیسی مسیح کودک است. این شمایل نام خود را از زیارتگاه کاتولیک بیزانسی ماریآپوچ در مجارستان گرفته است. داستان این شمایل به سال ۱۶۹۶ بازمی گردد، زمانی که ادعا شد مریم در تصویر اشک واقعی می ریزد. امپراتور لئوپولد اول دستور داد تا این شمایل به کلیسای استفان منتقل شود تا از دست ارتش عثمانی که در آن زمان بخش زیادی از مجارستان را تحت کنترل داشت، در امان بماند.

پس از ورود پیروزمندانه در سال ۱۶۹۷، امپراتور دستور داد تا این شمایل در نزدیکی محراب اصلی قرار گیرد. از آن زمان تاکنون، معجزات و دعاهای مستجاب زیادی به آن نسبت داده شده است، از جمله پیروزی شاهزاده یوجین ساووی بر ترک ها در نِنتا (Zenta) تنها چند هفته پس از نصب شمایل در استفان دوم. این شمایل امروزه در یک چارچوب دیگر و بالای یک محراب زیر یک سایه بان سنگی قرون وسطایی در نزدیکی گوشه جنوب غربی صحن قرار دارد و شمع های بسیاری در اطراف آن، میزان ارادت زائران، به ویژه مجارها، را نشان می دهد.

منبر سنگی باشکوه

منبر سنگی کلیسای جامع استفان، یک شاهکار بی نظیر از مجسمه سازی گوتیک متاخر است که به مدت طولانی به آنتون پیلگرام (Anton Pilgram) نسبت داده می شد، اما امروزه نیکلاس گرهارت فان لیدن (Niclaes Gerhaert van Leyden) به عنوان مجسمه ساز آن شناخته می شود. این منبر برای بهبود شنیدن موعظه ها، در مقابل یکی از ستون های صحن کلیسا و نه در قسمت جلوی محراب، قرار گرفته است.

سطوح جانبی منبر به شکلی گلبرگ مانند از ساقه حمایت کننده آن جوانه زده اند و بر روی آن ها، پرتره های برجسته چهار پدر اصلی کلیسا (سنت آگوستین، سنت آمبروس، سنت گرگوری کبیر و سنت جروم) با جزئیات روان شناختی حکاکی شده اند. نرده های پلکان مارپیچی که به منبر می رسند، با حکاکی های فانتزی از وزغ ها و سوسمارها که به یکدیگر حمله می کنند، تزیین شده اند که نمادی از نبرد خیر و شر است. در بالای پلکان، یک توله سگ سنگی از موعظه گر در برابر مزاحمان محافظت می کند.

زیر پلکان منبر سنگی، یکی از نمادهای محبوب کلیسا، یک خودنگاره سنگی از مجسمه ساز ناشناس به نام «فِنسترگوکر» (Fenstergucker) قرار دارد. این هنرمند از پنجره ای به بیرون خیره شده و ابزار خود را در دست دارد که این اثر را به نمادی از گذر به دوران رنسانس و اوج گیری جایگاه هنرمند تبدیل کرده است.

نمازخانه های متعدد

کلیسای استفان دارای چندین نمازخانه مهم است که هر یک کاربرد و تاریخچه خاص خود را دارند:

• نمازخانه سنت کاترین (St. Catherine’s Chapel): در پایه برج جنوبی قرار دارد و نمازخانه غسل تعمید کلیسا است. سه پایه تعمید ۱۴ وجهی آن در سال ۱۴۸۱ تکمیل شد.
• نمازخانه سنت باربارا (St. Barbara’s Chapel): در پایه برج شمالی واقع شده و برای تأمل و دعا مورد استفاده قرار می گیرد.
• نمازخانه صلیب (Chapel of the Cross): در گوشه شمال شرقی قرار دارد و محل دفن شاهزاده یوجین ساووی است. همچنین، مراسم تشییع جنازه موتزارت در دسامبر ۱۷۹۱ در همین نمازخانه برگزار شد. ریش مسیح مصلوب بالای محراب از موی واقعی ساخته شده است.
• نمازخانه سنت ولنتاین (St. Valentine’s Chapel): در بالای نمازخانه صلیب قرار دارد و محل نگهداری صدها اثر مقدس از جمله قطعه ای از سفره شام آخر و استخوان های سنت ولنتاین است.

دخمه ها، سرداب ها و مقبره ها

از همان روزهای اولیه ساخت، کلیسا توسط گورستان ها احاطه شده بود و محل دفن اشراف و مردم عادی بود. دفن در داخل کلیسا، به دلیل نزدیکی به بقایای مقدس، همواره افتخاری بزرگ محسوب می شد.

دخمه های اصلی (Catacombs)

هنگامی که در سال ۱۷۳۵، به دلیل شیوع طاعون، گورستان ها و هشت قبرستان اطراف کلیسا بسته شدند، استخوان های آن ها به دخمه های زیر کلیسا منتقل شدند. دفن مستقیم در دخمه ها تا سال ۱۷۸۳ ادامه داشت تا اینکه قانون جدیدی اکثر دفن ها را در داخل شهر ممنوع کرد. امروزه، بقایای بیش از ۱۱,۰۰۰ نفر در این دخمه ها نگهداری می شوند که می توان از آن ها بازدید کرد و تجربه ای منحصر به فرد را به دست آورد.

سرداب دوک ها (Ducal Crypt)

سرداب دوک ها، در زیر محراب کلیسا، محل نگهداری ۷۸ ظرف برنزی حاوی اجساد، قلب ها یا احشاء ۷۲ نفر از اعضای خاندان هابسبورگ است. دوک رودولف چهارم، قبل از مرگش در سال ۱۳۶۵، دستور ساخت این سرداب را برای بقایای خود در کلیسای جدیدی که سفارش داده بود، داد. در سال ۱۹۵۶، این سرداب بازسازی شد و تابوت های دوک رودولف چهارم و همسرش بر روی یک پایه قرار گرفتند و ۶۲ محفظه حاوی اعضای بدن در کابینت هایی در اتاق اصلی جای داده شدند.

مقبره فردریک سوم

مقبره امپراتور فردریک سوم، یکی از برجسته ترین آثار هنری داخلی است. ساخت این تابوت عظیم بیش از ۴۵ سال طول کشید و ۲۵ سال قبل از مرگ او آغاز شد. این تابوت از سنگ مرمر قرمز متراکم و غیرمعمول معدن آدنت (Adnet) ساخته شده است و توسط نیکلاس گرهارت فان لیدن حکاکی شده است. درب تابوت، امپراتور فردریک را در لباس تاج گذاری نشان می دهد که توسط نشان های خانوادگی او احاطه شده است. بدنه تابوت دارای ۲۴۰ مجسمه است و یکی از افتخارات هنر مجسمه سازی قرون وسطی محسوب می شود.

ارگ های تاریخی و مدرن

کلیسای استفان دارای سنت دیرینه ای در زمینه ارگ است که اولین اشاره به آن به سال ۱۳۳۴ بازمی گردد. پس از آتش سوزی ۱۹۴۵، ارگ بزرگ و الکتریکی مایکل کافمن با ۱۲۵ توقف و ۴ صفحه کلید در سال ۱۹۶۰ ساخته شد. در سال ۱۹۹۱، شرکت اتریشی ریگر (Rieger) ارگ گروه کر را بازسازی کرد که یک ارگ مکانیکی با ۵۶ صدا و ۴ صفحه کلید است.

بین سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، ارگ غربی (Riesenorgel) نیز با استفاده از نمای ۱۹۶۰ و برخی لوله های قدیمی بازسازی شد و اکنون دارای ۵ صفحه کلید و ۱۳۰ توقف است. یک کنسول جداگانه نیز در سال های ۲۰۱۷-۲۰۲۰ ساخته شد که شامل ۵ صفحه کلید و ۱۸۵ توقف است و از طریق آن می توان هر دو ارگ Riesenorgel و ارگ گروه کر را همزمان نواخت. علاوه بر این ها، سه ارگ کوچک تر دیگر نیز در کلیسا وجود دارد که همگی به غنای صوتی و معنوی مراسم کلیسا می افزایند.

نگهداری و مرمت: حفاظت از یک میراث جهانی

حفظ و نگهداری از بافت کلیسای جامع استفان، از زمان ساخت اولیه آن در سال ۱۱۴۷، فرآیندی مداوم بوده است. این بنای عظیم، با وجود استحکام ظاهری، به دلیل جنس سنگ آهکی متخلخل خود، همواره در معرض فرسایش و عوامل طبیعی قرار دارد.

چالش های مرمت مداوم سنگ آهکی

سنگ آهکی به کار رفته در کلیسا، مستعد هوازدگی و فرسایش است. استفاده از پوشش های سیلیکونی برای محافظت از آن، رطوبت را در داخل سنگ حبس کرده و در زمان یخ زدگی باعث ترک خوردن سریع تر آن می شود. به همین دلیل، بخش دائمی «دومبائوهوته» (Dombauhütte) یا اداره ساخت وساز کلیسا، از جدیدترین تکنیک های علمی برای مرمت استفاده می کند. این تکنیک ها شامل تمیز کردن لیزری جزئیات ظریف سنگ کاری ها می شود و محققان در حال بررسی فرآیندی هستند که حفره های داخل سنگ را با ماده ای پر کند تا از نفوذ آب جلوگیری شود.

پروژه های جاری و تکمیل شده

یکی از پروژه های مرمتی که طی چندین سال به وضوح قابل مشاهده بود، نوسازی برج جنوبی بلند کلیسا بود که داربست های عظیمی آن را احاطه کرده بودند. در گذشته، هزینه های این کار از تبلیغات بر روی شبکه های داربست تأمین می شد که البته بحث برانگیز بود و اکنون متوقف شده است. تا دسامبر ۲۰۰۸، بخش عمده ای از مرمت برج جنوبی به پایان رسید و بیشتر داربست ها برچیده شدند.

تمیز کردن سیستماتیک فضای داخلی نیز به تدریج در حال انجام است. همچنین، یک نقش برجسته بیرونی از مسیح در گتسمانی نیز در حال مرمت است. یکی از پروژه های بزرگی که اخیراً به پایان رسیده، بهبود سیستم گرمایشی کلیسا برای فصل زمستان است. سیستم های قدیمی با استفاده از شومینه، دوده و چربی را بر روی آثار هنری رسوب می دادند، اما سیستم جدید از دستگاه هایی در مکان های مختلف استفاده می کند تا جریان هوا به حداقل برسد و ذرات آسیب رسان منتقل نشوند. اکنون دمای کلیسا در زمستان حدود ۱۰ درجه سانتی گراد حفظ می شود.

فناوری های نوین در مرمت

برخی از نقشه های معماری کلیسا به قرون وسطی بازمی گردد و بر روی کاغذهایی ۱۵ فوتی و بسیار شکننده قرار دارند که نمی توان با آن ها به راحتی کار کرد. اکنون اندازه گیری های لیزری از کلیسای باستانی انجام شده و یک مدل مجازی سه بعدی دیجیتال از کلیسا در رایانه های متخصصین موجود است. این امکان را فراهم می کند که هر زمان نیاز به نقشه های دقیق و مدرن باشد، آن ها را استخراج کنند. هنگامی که سنگ کاری های فرسوده نیاز به تعمیر یا جایگزینی دارند، سیستم کامپیوتری می تواند مدل های واقعی ایجاد کند تا ۹ سنگ تراش تمام وقت که در کارگاه های محلی در کنار دیوار شمالی کلیسا مشغول به کار هستند، راهنمایی شوند.

اکتشافات هنری جدید

در نوامبر ۲۰۱۹، مورخان هنر یک نقاشی دیواری را در زیر لایه های کثیفی بر روی دیوار چیزی که اکنون مغازه هدیه فروشی کلیسا است، کشف کردند. باور بر این است که این اثر متعلق به هنرمند رنسانس، آلبرشت دورر است، که نشان از گنجینه های پنهان و کشف نشده در این بنای تاریخی دارد.

کلیسای استفان در فرهنگ عامه و نمادین

کلیسای جامع استفان فراتر از یک بنای مذهبی، به یک نماد فرهنگی و نقطه عطفی برای شهر وین تبدیل شده است که حضور آن را در جنبه های مختلف زندگی روزمره و فرهنگ عامه می توان مشاهده کرد.

حضور در رسانه ها

این کلیسا به عنوان یکی از برجسته ترین نشانه های وین، در بسیاری از فیلم ها، بازی های ویدیویی و برنامه های تلویزیونی به تصویر کشیده شده است. از جمله معروف ترین آن ها می توان به فیلم کلاسیک «مرد سوم» (The Third Man) اشاره کرد که بخش هایی از آن در اطراف کلیسا فیلم برداری شده است. همچنین در بازی های ویدیویی مانند «برن اوت ۳» (Burnout 3) نیز حضور دارد.

نمادهای تجاری و محصولات محلی

کلیسای جامع استفان بر روی سکه های ۱۰ سنتی یورو اتریش حک شده است. همچنین، تصویر آن بر روی بسته بندی شیرینی های ویفری معروف «مانر شنیتن» (Manner-Schnitten) دیده می شود. اسقف نشین وین به شرکت مانر اجازه داده است تا از کلیسا به عنوان لوگوی خود استفاده کند، در ازای تأمین دستمزد یکی از سنگ تراشان که مشغول کارهای مرمتی کلیسا است؛ این توافق، پیوند عمیق کلیسا را با جامعه و اقتصاد محلی نشان می دهد.

رویدادهای فرهنگی

کلیسای استفان میزبان کنسرت ها و رویدادهای فرهنگی متعددی است. در سال ۲۰۰۸، سارا برایتمن، خواننده معروف، کنسرتی را برای آلبوم خود Symphony در این کلیسا اجرا کرد که برای پخش تلویزیونی و انتشار دی وی دی ضبط شد. همچنین، از سال ۲۰۰۸، مراسم «عشای بالاسی» (Balassi Mass) در این کلیسا برگزار می شود که در آن دو شمشیر جایزه یادبود بالینت بالاسی، که توسط پال مولنار تأسیس شده، متبرک می شوند.

نکات عملی برای بازدید: برنامه ریزی یک تجربه بی نظیر

بازدید از کلیسای جامع استفان می تواند تجربه ای غنی و فراموش نشدنی باشد. برای بهره برداری کامل از این بازدید، برنامه ریزی قبلی و آگاهی از جزئیات ضروری است.

آدرس و دسترسی

کلیسای جامع استفان در آدرس Stephansplatz, 1010 Wien واقع شده است و به راحتی از طریق وسایل حمل ونقل عمومی در دسترس است. نزدیک ترین ایستگاه مترو، ایستگاه Stephansplatz است که با خطوط U1 و U3 متروی وین قابل دسترسی است. همچنین، چندین خط تراموا و اتوبوس نیز در نزدیکی میدان اشتفان توقف دارند.

ساعات بازدید

ساعات بازدید از بخش های مختلف کلیسا متفاوت است و در روزهای هفته و تعطیلات مذهبی تغییر می کند. همواره توصیه می شود پیش از بازدید، ساعات دقیق را از وب سایت رسمی کلیسا بررسی کنید.

• کلیسای اصلی (بخش عمومی): معمولاً از دوشنبه تا شنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و از ۱۳:۰۰ تا ۱۶:۳۰، و یکشنبه ها و تعطیلات از ۱۳:۰۰ تا ۱۶:۳۰ باز است. (در زمان برگزاری مراسم مذهبی، بازدید محدود می شود).
• برج جنوبی: معمولاً از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۷:۳۰ باز است.
• دخمه ها، برج شمالی و گنجینه: بازدید از این بخش ها معمولاً با تورهای راهنما امکان پذیر است و ساعات مشخصی دارند که باید از قبل بررسی شوند.

هزینه ورودی

برای بازدید از کلیسای اصلی (فضای عمومی) ورودی رایگان است، اما برای دسترسی به بخش های خاص مانند برج جنوبی، برج شمالی (با آسانسور)، دخمه ها و گنجینه کلیسا، باید بلیط تهیه کنید. بلیط های ترکیبی برای بازدید از چندین بخش نیز موجود است که ممکن است مقرون به صرفه تر باشد.

بخش مورد بازدید	توضیحات
کلیسای اصلی (بخش عمومی)	رایگان (به جز در زمان برگزاری مراسم)
برج جنوبی (پله)	مناسب برای مناظر پانورامیک شهر (حدود ۳۴۳ پله)
برج شمالی (آسانسور)	دسترسی آسان تر به ارتفاعات پایین تر، دید بهتر از سقف کاشی کاری شده
دخمه ها	بازدید با تور راهنما (فقط به زبان آلمانی یا انگلیسی)
گنجینه کلیسا	مجموعه ای از آثار هنری و مذهبی
تورهای راهنما	انواع تورهای صوتی و حضوری برای بخش های مختلف

تورهای راهنما

برای آشنایی عمیق تر با تاریخ و هنر کلیسا، تورهای راهنما توصیه می شوند:

• تورهای صوتی: در ورودی کلیسا موجود هستند و می توانید با سرعت خود به گشت وگذار بپردازید.
• تورهای راهنما (حضوری): تورهای عمومی با راهنما به زبان های مختلف (شامل انگلیسی و آلمانی) برگزار می شوند که معمولاً ۳۰ دقیقه به طول می انجامند.
• تورهای تخصصی: برای بازدید از دخمه ها و گنجینه کلیسا، تورهای تخصصی با راهنما الزامی است.

نکات مهم برای بازدیدکنندگان

• لباس مناسب: از آنجا که کلیسا یک مکان مذهبی فعال است، پوشیدن لباس مناسب که شانه ها و زانوها را بپوشاند، ضروری است.
• عکاسی: عکاسی برای استفاده شخصی در بخش های عمومی کلیسا مجاز است، اما استفاده از فلاش و سه پایه ممنوع است. در برخی بخش ها نیز عکاسی به طور کامل ممنوع است.
• بهترین زمان بازدید: برای دوری از شلوغی، صبح زود یا اواخر بعدازظهر بهترین زمان بازدید است. همچنین، از بازدید در روزهای یکشنبه و تعطیلات مذهبی که کلیسا بسیار شلوغ می شود، خودداری کنید.
• امکانات: کلیسا دارای فروشگاه هدیه و امکانات سرویس بهداشتی است.

اطلاعات تماس

برای کسب اطلاعات به روز و دقیق، می توانید به وب سایت رسمی کلیسای جامع استفان به آدرس www.stephanskirche.at مراجعه کنید یا با شماره تلفن ۰۰۴۳۱۵۱۵۵۲۳۰۵۴ تماس بگیرید.

نتیجه گیری: بازتابی از تاریخ و روح وین

کلیسای جامع استفان در وین، فراتر از یک بنای صرف، نمادی زنده از تاریخ، ایمان و فرهنگ اتریش است. این شاهکار معماری، با برج های سر به فلک کشیده، سقف کاشی کاری شده خیره کننده، و گنجینه های هنری بی شمار در فضای داخلی خود، قصه هایی از قرون وسطی، امپراتوری هابسبورگ، و مقاومت مردم وین را در برابر بلایا و جنگ ها بازگو می کند.

بازدید از این کلیسا، نه تنها فرصتی برای تحسین یک بنای تاریخی است، بلکه پنجره ای به گذشته، به سوی میراثی که با دقت و فداکاری بی وقفه حفظ و نگهداری شده است. کلیسای جامع استفان، قلب تپنده وین، دعوت نامه ای است برای هر بیننده ای تا از نزدیک عظمت آن را تجربه کند و با روح بی زمان این شهر باستانی ارتباط برقرار سازد.