کوه صعود نشده گانگکهار پونزوم Gangkhar Puensum

بلندترین قله ای که هنوز پای انسانی به آن نرسیده کجاست؟ کوه های مرتفع زیادی در جهان وجود دارند که صعود به آن ها چالش اصلی کوهنوردان حرفه ای است اما در میان آن ها گانگکهار پونزوم جایگاه ویژه ای دارد. این کوه با ارتفاع بیش از 7500 متر نه به دلیل دشواری فنی صعود بلکه به خاطر تصمیمات سیاسی و باورهای فرهنگی دست نخورده باقی مانده است. شناخت گانگکهار پونزوم به درک عمیق تری از تعامل انسان با طبیعت و احترام به فرهنگ ها و اعتقادات محلی کمک می کند.

گانگکهار پونزوم که به معنای «سه برادر کوه روحی» است در مرز بین کشور بوتان و منطقه خودمختار تبت چین واقع شده است. موقعیت دقیق آن در شمال بوتان و جنوب غربی چین قرار دارد. این کوه بخشی از رشته کوه های هیمالیا است و در منطقه ای دورافتاده و بکر قرار گرفته که دسترسی به آن دشواری های خاص خود را دارد. مرز دقیق بین دو کشور در این منطقه کوهستانی گاهی محل اختلاف بوده اما قله اصلی گانگکهار پونزوم به طور کلی در قلمرو بوتان در نظر گرفته می شود.

این موقعیت مرزی و دورافتاده بودن به حفظ بکر ماندن منطقه و کوه کمک کرده است. قرارگیری آن در هیمالیای شرقی شرایط آب و هوایی خاصی را برای منطقه ایجاد می کند که شامل بادهای شدید بارش برف سنگین و دماهای بسیار پایین است. این شرایط چالش های لجستیکی و عملیاتی برای هرگونه تلاش صعود احتمالی در آینده را افزایش می دهد هرچند که دلیل اصلی صعود نشدن آن فنی نیست.

ارتفاع دقیق گانگکهار پونزوم کمی متغیر و مورد بحث بوده است اما به طور کلی پذیرفته شده که ارتفاع آن حدود 7570 متر (24836 فوت) بالاتر از سطح دریا است. این ارتفاع آن را در رده بلندترین قله های جهان قرار می دهد هرچند که به بلندی قله های هشت هزار متری مشهور مانند اورست یا کی2 نیست. با این حال ارتفاع قابل توجه آن به همراه وضعیت صعود نشده آن را به یکی از برجسته ترین قله های هیمالیا تبدیل کرده است.

اندازه گیری های اولیه ارتفاع این کوه با استفاده از نقشه برداری های زمینی انجام شده که ممکن است خطاهایی داشته باشند. با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از سیستم های موقعیت یاب جهانی (GPS) و سنجش از دور دقت این اندازه گیری ها افزایش یافته است. با این حال به دلیل ممنوعیت دسترسی انجام اندازه گیری های دقیق میدانی روی خود قله امکان پذیر نبوده است و ارتفاع 7570 متر همچنان به عنوان متداول ترین و پذیرفته شده ترین ارتفاع برای گانگکهار پونزوم شناخته می شود.

دلیل اصلی صعود نشدن گانگکهار پونزوم نه دشواری فنی صعود بلکه مجموعه ای از عوامل قانونی مذهبی و سیاسی است. دولت بوتان از سال 1994 صعود به کوه هایی با ارتفاع بیش از 6000 متر را به دلیل احترام به باورهای مذهبی محلی ممنوع کرد. این ممنوعیت در سال 2003 به طور کامل شامل صعود به تمام کوه ها در بوتان شد. این قوانین سخت گیرانه مهم ترین مانع برای هرگونه تلاش جهت صعود به گانگکهار پونزوم از سمت بوتان بوده است.

علاوه بر ممنوعیت قانونی باورهای عمیق مذهبی مردم بوتان نقش مهمی در این موضوع ایفا می کند. مردم بوتان که عمدتاً بودایی هستند کوه ها را مقدس و محل سکونت خدایان و ارواح می دانند. صعود به قله ها از نظر آن ها نوعی بی احترامی به این اماکن مقدس تلقی می شود. این احترام به طبیعت و باورهای مذهبی در فرهنگ بوتان ریشه دارد و به بخشی جدایی ناپذیر از هویت این کشور تبدیل شده است. بنابراین حتی اگر ممنوعیت قانونی برداشته شود مقاومت فرهنگی و مذهبی در برابر صعود همچنان وجود خواهد داشت.

تاریخچه تلاش برای فتح قله گانگکهار پونزوم کوتاه و ناموفق بوده است. اولین تلاش های جدی برای صعود به این کوه در اوایل دهه 1980 از سمت بوتان انجام شد. در سال 1985 و 1986 چندین گروه کوهنوردی از کشورهای مختلف از جمله بریتانیا و ژاپن برای صعود اقدام کردند. این تلاش ها به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد مشکلات لجستیکی و در برخی موارد عدم قطعیت در مورد ارتفاع دقیق و نقشه برداری قله با موفقیت همراه نبودند و هیچ کدام به قله دست نیافتند.

پس از این تلاش های ناموفق و قبل از اعلام ممنوعیت کامل صعود در بوتان یک تیم ژاپنی در سال 1998 تلاش کرد تا از سمت چین به قله دست یابد. آن ها مجوز صعود از سوی مقامات چینی را دریافت کردند اما به دلیل اختلاف مرزی در آن زمان بوتان به این تلاش اعتراض کرد. ژاپنی ها مجبور شدند مسیر خود را تغییر دهند و به جای قله اصلی گانگکهار پونزوم قله فرعی تپه مرتفع تری به نام لایلی کانگ (Liankang Kangri) را که در نزدیکی گانگکهار پونزوم قرار دارد صعود کنند. این صعود از سمت چین نیز پس از اعتراض بوتان و برای جلوگیری از تنش های دیپلماتیک منجر به توافقی شد که بوتان در آینده صعود به کوه های مرزی را از سمت چین نیز ممنوع اعلام کند.

قوانین ممنوعیت صعود در بوتان در ابتدا در سال 1994 برای کوه های بالای 6000 متر اعمال شد و هدف آن حفاظت از محیط زیست بکر منطقه و همچنین احترام به باورهای مذهبی مردم بود. این قانون پس از چندین تلاش کوهنوردی در دهه 1980 و نگرانی های فزاینده در مورد تأثیر آن ها بر طبیعت و فرهنگ محلی وضع شد. در سال 2003 این ممنوعیت سخت گیرانه تر شد و صعود به تمام کوه ها در قلمرو بوتان به طور کامل ممنوع اعلام شد.

این قوانین نشان دهنده رویکرد منحصربه فرد بوتان در قبال گردشگری و حفاظت از فرهنگ و محیط زیست خود است. بوتان به جای تمرکز بر گردشگری انبوه سیاست «ارزش بالا حجم کم» را دنبال می کند و تلاش دارد تا هویت فرهنگی و زیبایی های طبیعی خود را حفظ کند. ممنوعیت صعود به کوه ها بخشی از این سیاست کلی است و گانگکهار پونزوم به عنوان بلندترین قله صعود نشده جهان نمادی از این رویکرد منحصر به فرد بوتان محسوب می شود.

باورهای مذهبی درباره گانگکهار پونزوم عمیقاً با فرهنگ بودایی بوتان گره خورده است. مردم بوتان کوه ها را به عنوان جایگاه خدایان و ارواح محافظ قلمداد می کنند. صعود به قله ها از نظر آن ها می تواند باعث ناراحتی این موجودات روحانی شده و برای جامعه بدشانسی بیاورد. گانگکهار پونزوم به دلیل عظمت و بکر بودن خود جایگاه ویژه ای در این باورها دارد و به عنوان یکی از مقدس ترین کوه های کشور شناخته می شود. داستان ها و افسانه های محلی زیادی در مورد این کوه و ساکنان روحانی آن وجود دارد.

این احترام مذهبی به کوه ها تنها منحصر به گانگکهار پونزوم نیست و شامل بسیاری دیگر از قله های بلند در بوتان می شود. دولت بوتان با وضع قوانین ممنوعیت صعود عملاً از این باورهای مذهبی و فرهنگی حمایت کرده و اطمینان حاصل می کند که این اماکن مقدس از دخالت های انسانی که ممکن است به آن ها بی احترامی تلقی شود مصون بمانند. این موضوع یکی از دلایل اصلی است که گانگکهار پونزوم همچنان صعود نشده باقی مانده و به نمادی از احترام به طبیعت و معنویت تبدیل شده است.

جغرافیای طبیعی منطقه اطراف گانگکهار پونزوم بسیار متنوع و چالش برانگیز است. این منطقه بخشی از رشته کوه هیمالیا است و شامل دره های عمیق یخچال های طبیعی وسیع و قله های فرعی متعددی است. پوشش گیاهی در ارتفاعات پایین تر شامل جنگل های انبوه و متنوع است که به تدریج با افزایش ارتفاع جای خود را به مراتع آلپی و سپس مناطق صخره ای و برفی می دهد. حیات وحش منطقه نیز غنی است و شامل گونه های نادری مانند پلنگ برفی تاکین (حیوان ملی بوتان) و انواع پرندگان کوهستانی می شود.

شرایط آب و هوایی در این منطقه بسیار متغیر است و می تواند به سرعت تغییر کند. طوفان های ناگهانی بارش برف سنگین و دماهای بسیار پایین در فصول سرد سال سفر و اکتشاف در این منطقه را دشوار می سازد. یخچال های طبیعی اطراف گانگکهار پونزوم نیز نقش مهمی در سیستم های آبی منطقه ایفا می کنند و منبع رودخانه هایی هستند که آب آشامیدنی و کشاورزی مناطق پایین دست را تأمین می کنند. بکر بودن منطقه به حفظ اکوسیستم حساس آن کمک کرده است.

گانگکهار پونزوم با ارتفاع حدود 7570 متر در میان بلندترین قله های جهان قرار می گیرد هرچند که در مقایسه با 14 قله بالای 8000 متر کوتاه تر است. با این حال جایگاه آن به عنوان بلندترین قله صعود نشده جهان آن را از نظر اهمیت و شهرت منحصر به فرد می سازد. در حالی که اکثر قله های اصلی هیمالیا بارها صعود شده اند گانگکهار پونزوم به دلیل دلایل ذکر شده همچنان دست نخورده باقی مانده است.

مقایسه ارتفاع آن با قله هایی مانند اورست (8848 متر) کی2 (8611 متر) یا کانگچنجونگا (8586 متر) نشان می دهد که از نظر فنی در رده پایین تری قرار دارد اما چالش آن نه در ارتفاع بلکه در عدم امکان قانونی و فرهنگی برای صعود است. در واقع بسیاری از کوهنوردان معتقدند که از نظر فنی صعود به برخی از قله های 8000 متری ممکن است دشوارتر باشد اما این ممنوعیت ها هستند که گانگکهار پونزوم را به چالش نهایی برای کسانی که به دنبال صعود به بلندترین قله صعود نشده هستند تبدیل کرده اند چالشی که فعلاً غیرممکن است.

اولین اکتشافات در منطقه گانگکهار پونزوم عمدتاً با هدف نقشه برداری و شناسایی جغرافیایی صورت گرفت. به دلیل دورافتاده بودن منطقه و شرایط سخت کوهستانی نقشه برداری دقیق این کوه و مناطق اطراف آن در گذشته چالش برانگیز بود. اولین نقشه برداری های قابل توجه از این منطقه در دهه 1920 و 1930 توسط نقشه برداران بریتانیایی و هندی انجام شد که در حال نقشه برداری از مرزهای هیمالیا بودند. این نقشه برداری ها اطلاعات اولیه ای در مورد موقعیت و ارتفاع تقریبی گانگکهار پونزوم ارائه دادند.

با این حال به دلیل محدودیت های فنی آن زمان و عدم دسترسی به خود کوه این نقشه ها دقت بالایی نداشتند. نقشه برداری های دقیق تر در دهه های بعد و با استفاده از فناوری های جدیدتر انجام شد اما حتی امروزه نیز به دلیل ممنوعیت دسترسی نقشه برداری میدانی کامل و دقیق از تمام جوانب کوه امکان پذیر نیست. این عدم قطعیت در مورد جزئیات فنی کوه نیز به مرموز بودن و چالش برانگیز بودن آن (البته در صورت امکان صعود) افزوده است.

دسترسی به منطقه گانگکهار پونزوم بسیار محدود و دشوار است. نزدیک ترین مسیر دسترسی از طریق کشور بوتان و شهر بومته (Bumthang) در مرکز بوتان است اما حتی از آنجا نیز رسیدن به پای کوه نیازمند چندین روز کوه پیمایی در مسیرهای ناهموار و دورافتاده است. زیرساخت های گردشگری در این منطقه بسیار ابتدایی است و سفر نیازمند آمادگی جسمانی بالا و تجهیزات مناسب است. از سمت چین دسترسی ممکن است از طریق منطقه تبت امکان پذیر باشد اما این مسیر نیز چالش های لجستیکی و سیاسی خاص خود را دارد.

به دلیل ممنوعیت صعود هیچ کمپ اصلی یا مسیر مشخصی برای کوهنوردان در این منطقه وجود ندارد. هرگونه سفر به منطقه اطراف کوه باید با مجوزهای لازم از دولت بوتان و تحت نظارت انجام شود. هدف اصلی سفرهایی که به این منطقه انجام می شوند معمولاً کوه پیمایی در ارتفاعات پایین تر بازدید از روستاهای محلی و تجربه طبیعت بکر منطقه است و نه تلاش برای نزدیک شدن به قله یا صعود.

وضعیت فعلی ممنوعیت صعود به گانگکهار پونزوم و سایر کوه های بلند در بوتان همچنان پابرجاست. دولت بوتان هیچ نشانه ای از لغو یا تعدیل این قوانین سخت گیرانه نشان نداده است. این ممنوعیت بر اساس قوانین ملی بوتان وضع شده و تا اطلاع ثانوی معتبر است. این وضعیت به این معنی است که گانگکهار پونزوم در آینده نزدیک نیز به احتمال زیاد صعود نشده باقی خواهد ماند و عنوان بلندترین کوه صعود نشده جهان را حفظ خواهد کرد.

احترام به باورهای مذهبی و حفاظت از محیط زیست همچنان اولویت های اصلی دولت بوتان هستند. این کشور با انتخاب آگاهانه محدود کردن دسترسی به قله های بلند خود پیامی قوی در مورد اهمیت حفظ میراث طبیعی و فرهنگی خود به جهان ارسال می کند. بنابراین گانگکهار پونزوم نه تنها یک قله فیزیکی بلکه نمادی از رویکرد منحصر به فرد یک ملت در قبال کوهستان ها و معنویت است.

بلندترین کوه صعود نشده جهان کدام است؟

بلندترین کوه صعود نشده جهان گانگکهار پونزوم (Gangkhar Puensum) با ارتفاعی حدود 7570 متر است که در کشور بوتان قرار دارد.

آیا صعود به قله گانگکهار پونزوم مجاز است؟

خیر صعود به قله گانگکهار پونزوم و تمام کوه های بلند در بوتان به دلیل قوانین دولتی و احترام به باورهای مذهبی محلی ممنوع است.

چرا دولت بوتان صعود به کوه های بلند را ممنوع کرده است؟

دولت بوتان صعود به کوه های بلند را برای حفاظت از محیط زیست بکر منطقه و احترام به باورهای عمیق مذهبی مردم که کوه ها را مقدس می دانند ممنوع کرده است.

گانگکهار پونزوم در کدام کشور قرار دارد؟

گانگکهار پونزوم در کشور بوتان و در مرز این کشور با منطقه خودمختار تبت چین واقع شده است. قله اصلی آن در قلمرو بوتان در نظر گرفته می شود.

اولین تلاش برای صعود به گانگکهار پونزوم چه سالی انجام شد؟

اولین تلاش های جدی برای صعود به گانگکهار پونزوم در اوایل دهه 1980 مشخصاً در سال های 1985 و 1986 توسط تیم هایی از کشورهای مختلف انجام شد.

ارتفاع دقیق قله گانگکهار پونزوم چقدر است؟

ارتفاع دقیق قله گانگکهار پونزوم حدود 7570 متر (24836 فوت) بالاتر از سطح دریا تخمین زده می شود که به طور عمومی پذیرفته شده است.

اهمیت مذهبی کوه گانگکهار پونزوم برای مردم بوتان چیست؟

برای مردم بوتان گانگکهار پونزوم و سایر کوه های بلند مقدس هستند و محل سکونت خدایان و ارواح محافظ در نظر گرفته می شوند. صعود به آن ها نوعی بی احترامی تلقی می شود.

چه کسی اولین بار قله گانگکهار پونزوم را نقشه برداری کرد؟

اولین نقشه برداری های منطقه اطراف گانگکهار پونزوم در اوایل قرن بیستم توسط نقشه برداران بریتانیایی و هندی انجام شد اما نقشه برداری دقیق از خود قله به دلیل ممنوعیت دسترسی دشوار بوده است.